Nữ hoàng của những note F5 belting

Đối với giọng mezzo soprano và soprano trong âm nhạc đại chúng, F5 belting (còn được gọi là F5 upper chest voice hay F5 mix voice) được coi như một trong những giới hạn kinh điển về độ cao, nơi họ có thể đạt full voice và khoe được những quãng cao nội lực và cũng rất đẹp của mình. Nên nhớ, trong bất kì loại hình âm nhạc nào chú trọng mạnh tới vocal, thì cao độ ít nhiều luôn là áp lực đối với người ca sĩ có cữ âm giọng cao và cận cao. Trừ bass và contralto thì hầu hết các loại giọng còn lại đều phải cố gắng mở rộng quãng cao của mình. Vì thế, đa số các mezzo soprano và soprano trong nhạc đại chúng luôn cố gắng vươn tới những note F5 belting để chứng minh khả năng thanh nhạc của họ. Đồng thời, khán giả nghe nhạc đại chúng cũng khá quen thuộc và thích thú với những note F5 belting này. Sau đây, xin giới thiệu một những note F5 ở một số nữ ca sĩ quen thuộc.

Ngôi vị NỮ HOÀNG CỦA NHỮNG NOTE F5 BELTING chắc chắn thuộc về queen of soul Aretha Franklin. Dù có đi khắp thế giới này, cũng khó lòng tìm được nữ ca sĩ nào lên F5 belting đẹp và chuẩn mực hơn bà. F5 belting của Aretha hội tụ đầy đủ tất cả các yếu tố bao gồm: chất giọng kịch tính âm lượng lớn để đạt tới độ full dễ dàng, âm sắc giọng đẹp, cảm xúc căng tràn, và sự chuẩn mực về kĩ thuật thanh nhạc. Nếu bạn không tin, hãy nghe kĩ từ 2:19 clip live sau. 

https://www.youtube.com/watch?v=G1p92gQTQCg

Tiếp tục thưởng thức note F5 belting đầy nội lực và đẹp lộng lẫy của Aretha ở 1:38 clip sau.

https://www.youtube.com/watch?v=hhrt44Vl388

Và ở 3:27 clip sau.
https://www.youtube.com/watch?v=7Ifw8JhDBvs

Những note F5 được tung ra đầy chuẩn mực với các kĩ thuật chính xác về cộng minh, pha trộn âm thanh, vị trí âm thanh, vị trí thanh quản, điều khiển khẩu hình, điều phối hơi thở, sự duy trì, thư giãn các cơ, cổ họng mở, và đặc biệt là độ efforless hoàn hảo, bắn vào từng chữ mà vẫn chính xác đến không ngờ, lại cộng thêm một âm sắc giọng khỏe, đẹp. Tất cả hòa quyện vào nhau tạo nên những note F5 âm lượng lớn, vang rền đầy kịch tính, sáng và đẹp lộng lẫy, được thực hiện một cách thoải mái, dễ dàng, không hề strain, hụt hơi, khàn, lại vô cùng cảm xúc. Đặc biệt hơn nữa, bà là một trong những giọng mezzo soprano hiếm hoi có thể lên belting F5 đẹp hơn một soprano thuần.

Vị trí thứ hai thuộc về nàng công chúa châu Âu Lara Fabian. Cũng như Aretha Franklin, Lara sở hữu những note F5 belting hoàn toàn chuẩn mực về kĩ thuật, không hề có bất kì một lỗi nào, và cũng được phú một âm sắc giọng khá đẹp cùng với sự thể hiện cảm xúc thành công. F5 belting của Lara có lẽ chỉ thua Aretha ở khoản âm lượng và sự kịch tính, do sắc thái giọng của cô là trữ tình. Hãy nghe từ 3:40 clip live sau.

https://www.youtube.com/watch?v=G5U1Wqytljk

Tiếp tục thưởng thức những note F5 belting đẹp như mơ của Lara ở 2:51 và 3:36 clip sau.
https://www.youtube.com/watch?v=1Mo7n1GZvNs

Và thưởng thức note F5 belting kinh điển của Lara ở 4:24 clip sau.
https://www.youtube.com/watch?v=PlVTybkEhX4

Vị trí thứ ba, không ai khác ngoài Patti Labelle. Cũng như hai người trên, F5 belting của Patti Labelle đạt tới sự chuẩn mực về kĩ thuật, không có bát cứ lỗi nào. Thậm chí, những note F5 ấy còn có âm lượng lớn, độ kịch tính cao hơn Aretha và duy trì lâu hơn Lara. Nếu xét một cách công bằng, F5 belting của Patti chẳng có gì thua kém hai người trên. Nhưng với tôi, âm sắc giọng kịch tính quá đanh, quá lớn của Patti làm giảm đi độ đẹp trong note F5 belting đó. Nghe 2:14 clip sau.

https://www.youtube.com/watch?v=tg1or2P5q68

Việc hát với thanh quản cao trong thời gian dài khiến Whitney Houston thường bị quá sức khi lên F5 belting. Thành thực mà nói, F5 belting không phải note thuận lợi của Whitney. Tuy nhiên, đôi khi Whitney cũng tạo ra được những note F5 vô cùng chuẩn mực, chính xác về kĩ thuật, lại được cộng hưởng với âm sắc giọng đẹp hiếm có (đẹp gần như bậc nhất trong các giọng mezzo soprano và soprano đại chúng) nên nghe vô cùng đã tai. Hãy nghe từ 3:18 clip sau, note F5 belting được tung ra vô cùng sáng, đẹp, thoải mái và đặc biệt là tròn vành, rõ chữ (biệt tài của Whitney).

https://www.youtube.com/watch?v=Df5aaUbRx_s

Mariah Carey những năm 92, 93 cũng sở hữu những note F5 belting vô cùng đẹp và chuẩn xác về kĩ thuật. Thời kì này, cô đã loại bỏ được tính nasal trong F5 belting của hai năm đầu debut, mà vẫn giữ được sự ổn định, không bấp bênh như giai đoạn sau này. Điểm trừ của Mariah có lẽ ở âm lượng hơi nhỏ, mảnh. Hãy nghe Mariah nhấn F5 ba lần vô cùng đẹp từ 3:24 clip sau.

https://www.youtube.com/watch?v=UIt3dx4an9c

Cindy Lauper là một giọng soprano trữ tình có kĩ thuật điêu luyện, có thể đẩy lên F5 ở mức spinto với âm lượng và độ rền lớn, dù âm sắc hơi chói và độ vibrato chưa được ổn định.

https://www.youtube.com/watch?v=b0yX7AtGu9E

Việc dùng nasal voice khiến F5 của Celine bị mỏng đi và tác động ít nhiều tới độ đẹp của giọng. Tuy nhiên, trong số các ca sĩ nữ dùng nasal voice ở F5 belting, không ai qua mặt được Celine. F5 belting của cô vẫn giữ được độ to khỏe, vang, sáng và sự thoải mái với thanh quản. Xem từ 2:38 clip sau.

https://www.youtube.com/watch?v=T-3NLfCTLTc

Nữ ca sĩ nhạc gospel Tiffany Mosley sở hữu những note F5 belting chính xác với âm lượng cực lớn và độ kịch tính cao, nhưng âm sắc có phần chói và gắt. Với cô ca sĩ này, việc lên F5 belting nhẹ nhàng và dễ dàng chỉ như thở một hơi.
https://www.youtube.com/watch?v=UeRQDqZtSCs

Jennifer Holiday lại có khả năng gằn giọng lên F5, rất uy lực. Xem từ 2:26 clip sau.
https://www.youtube.com/watch?v=cmoi4bf6gic

Nhờ kĩ năng gằn giọng, nữ hoàng nhạc blues Etta James có thể belt lên F5, dù cô là một nữ trầm. Xem từ 2:01.
https://www.youtube.com/watch?v=Mun9lDL8MDI

Trong lớp ca sĩ trẻ ngày nay, Beyonce sở hữu những note F5 belting khá tốt và ổn định, nhưng lợi dụng khá nhiều echo, và cũng không thể bằng được các thế hệ trước. Xem từ 6:33 clip sau.
https://www.youtube.com/watch?v=aEf8DDrDyV0

Ngang cơ với Beyonce là Kelly Clarkson.
https://www.youtube.com/watch?v=wEDoaw6N0Ys

Jennifer Hudson tuy không bằng hai ca sĩ trên, nhưng cũng sở hữu những F5 belting nội lực, dù chưa chính xác cho lắm. Xem từ 1:40 clip sau.
https://www.youtube.com/watch?v=RJNijQzv8Cs

Christina Aguilera có lẽ luôn là ví dụ tiêu biểu của việc thất bại ở các note F5 belting, dù cô là một soprano thuần. Các note F5 belting của Christina rất căng thẳng, gắng gượng, thiếu vang, thiếu ổn định, thiếu hỗ trợ, thiếu kiểm soát, khàn. Đây là hậu quả của việc hát sai vị trí thanh quản, cổ họng hẹp, kiểm soát khẩu hình, hơi thở không tốt. Nghe từ 2:33 clip sau.
https://www.youtube.com/watch?v=cjejJvTI0Dc

Tuy thất bại là thế, nhưng cũng có những lúc Christina hát tốt và cho ra được những F5 belting khá ổn. Xem từ 4:28 clip sau.
https://www.youtube.com/watch?v=KtbEga2P2po

Danh hiệu F5 belting vô cảm nhất có lẽ thuộc về các ca sĩ Philippines, họ có thể cậy vào chất giọng cao để belt F5 mọi lúc mọi nơi, không cần biết nó có ảnh hưởng tới cảm xúc hay phá hỏng bài hát không, chỉ cần biết lên được F5 là cứ thế lên vô tội vạ. Trong màn live sau, Charice bỏ mặc bài hát, cố gắng phóng lên F5 như để chứng minh: "Đấy, Whitney chỉ belt tới D5, còn tôi lên hẳn F5 cơ đấy!".

https://www.youtube.com/watch?v=7mQCHjpWQWA

Hay như Regine Velasquez, cô sở hữu chất giọng cao vút, có thể hét lên F5 mà chẳng cần quá nhiều kĩ thuật như các ca sĩ khác. Cũng vì thế lên cô luôn hét lên F5 một cách trơn tuột, thiếu kĩ thuật, thiếu cảm xúc.
https://www.youtube.com/watch?v=gvUZECXmaAM

Ở Hàn Quốc, SoHyang là nữ ca sĩ nhạc nhẹ có kĩ thuật vô cùng điêu luyện, sở hữu những note F5 belting chắc chắn, chính xác, nội lực, vang rền, ổn định, không thua bất cứ một vocalist nào của phương Tây, nhưng hơi chói và gắt do âm sắc giọng không được đẹp. Một điểm trừ nữa với SoHyang là cô sử dụng F5 belting với mục đích khoe giọng nhiều hơn là truyền tải cảm xúc.
https://www.youtube.com/watch?v=cgyzG-0C8eE

Tiếp theo SoHyang, Ailee cũng là một trong những nữ ca sĩ nhạc nhẹ hiếm hoi của Hàn Quốc sở hữu những note F5 belting chính xác, dù so với SoHyang thì vẫn là một chặng đường dài.
https://www.youtube.com/watch?v=TZXzhPKeVzI

Thành viên Lee Haeri của nhóm nhạc Davichi cũng sở hữu những note F5 belting sáng, mượt và chính xác. So với hai người trên, cô sử dụng F5 có phần chừng mực và cảm xúc hơn. Xem từ 3:56 clip sau.
https://www.youtube.com/watch?v=N7-neixjPXo

Ở Việt Nam, Thu Minh được coi là nữ ca sĩ có thể belt F5 một cách đẹp và chính xác, chuẩn mực nhất. Những note F5 belting của cô rất full, vang và nội lực, có thể ngang với các ca sĩ đẳng cấp trên thế giới. Xem từ 3:08 clip sau để thấy những note F5 được phóng ra đầy căng tràn, chuẩn xác, vang rền, và cũng khá đẹp.
https://www.youtube.com/watch?v=cwCkp_36tgc

Nhờ khả năng mix voice điêu luyện của mình, F5 belting của Hồ Quỳnh Hương cũng khá chính xác, thoải mái và nhẹ nhàng. Nhưng so với Thu Minh, F5 của cô mỏng hơn và thiếu nội lực hơn. Xem từ 2:59 clip sau.
https://www.youtube.com/watch?v=zGgN2VENDAE

Mỹ Linh là nữ trung hiếm hoi ở Việt Nam sở hữu những note F5 belting khá đẹp, sáng và căng tràn. Xem từ 3:56 clip sau.
https://www.youtube.com/watch?v=_BuH-9rHS9E

Danh hiệu ca sĩ belt F5 xấu nhất có lẽ nên trao cho Katy Perry. Những note F5 belting của cô chẳng có ý nghĩa gì ngoài việc rít lên một note chua loét với âm sắc xấu xí, chát chúa.
https://www.youtube.com/watch?v=_fK6hs1-O5s

Những đánh giá trên dựa vào chuyên môn thanh nhạc, nhưng xét đến cùng vẫn thuộc về chủ quan của tác giả, và lấy từ một số ít ca sĩ nữ có tên tuổi. Ngoài ra, vẫn còn rất nhiều nữ ca sĩ sở hữu những note F5 belting rất đẹp mà tôi chưa có điều kiện nói tới.

_Đức Long_

Hải Phòng ngày 28 tháng 10 năm 2014

Whitney Houston và màn trình diễn Saving all my love for you tại Letteman năm 1985

Có rất nhiều ca khúc nổi tiếng gắn với tên tuổi của Whitney Houston, nhưng ca khúc đầu tiên mang lại vinh quang và danh vọng lớn cho nữ diva này chính là Saving all my love you. Dù chỉ là ca khúc cover lại của Marylin McCoo, nhưng nhờ nó, Whitney đã giành được vị trí no1 đầu tiên trên bảng xếp hạng Billboard hot 100 tại Mỹ, chiến thắng một giải Grammy năm 1986 ở hạng mục Trình diễn giọng Pop nữ xuất sắc nhất - giải Grammy đầu tiên trong sự nghiệp của cô. Đồng thời, nó cũng đạt vị trí no1 tại Anh, đưa tên tuổi của Whitney tiến sâu vào thị trường âm nhạc duy mỹ, khó tính này, để từ đó vươn ra toàn thế giới. Có lẽ vì thế mà Whitney rất ưu ái ca khúc, trình diễn nó ở hầu khắp các show diễn trong suốt sự nghiệp của mình. Dù đã từng xem Whitney trình diễn ca khúc này nhiều lần, nhưng nếu để chọn ra một màn trình diễn hoàn hảo nhất, tôi sẽ chọn màn trình diễn tại Letterman năm 1985.

https://www.youtube.com/watch?v=Df5aaUbRx_s

Whitney trong những năm đầu sự nghiệp sở hữu một giọng hát thuần soprano đẹp vô song, trong như pha lê, cao vút và khỏe khoắn một cách lạ thường. Giọng hát này chỉ tồn tại duy nhất trong hai năm đầu (1985 - 1986) để rồi một đi không trở lại. Nhiều người đánh giá rằng, ở thời kì đầu, Whitney hát oversing, hơi bản năng, chưa có được sự tinh tế lớn như những năm sau này, nhưng nếu xem xong màn trình diễn này, họ sẽ phải thay đổi quan điểm. Không một sự chuẩn mực nào hơn thế, tất cả đều hoàn hảo, từ giọng hát tới kĩ thuật, sự tinh tế, tiết chế và bùng cháy, cảm xúc.

Whitney thường hát cao thanh quản ở giai đoạn đầu sự nghiệp, đó là một trong những nguyên nhân khiến sau này, cô dễ bị strain, khàn giọng khi lên những quãng cao. Nhưng ở màn trình diễn này thì không hề, nhờ đặt đúng vị trí thanh quản, kết hợp với sự điêu luyện về kiểm soát hơi thở và đưa vị trí âm thanh vào đúng các xoang cộng minh, cô đã tạo được những âm thanh đẹp nhất trong giọng hát của mình. Ở giai đoạn thuần spinto soprano này, giọng hát Whitney khá nhẹ nhàng, mềm mại (đó là lí do người ta gọi cô là Whiteney), nhưng cũng không kém phần đanh dày, đặc biệt là độ sáng và rền một cách tự nhiên, hiếm thấy ở một soprano thông thường. Nếu giai đoạn sau, Whitney thường phải hạ tone khi hát live, thì giai đoạn này, nhờ sức trẻ sẵn có, cô thậm chí còn nâng lên một semitone mà vẫn hát rất thoải mái, nhẹ như không (bản studio chủ yếu là các note C#5, còn màn trình diễn này lại chủ yếu là D5). Ngoài ra, việc phối instrument cũng khác với bản studio, nhẹ và chậm rãi hơn, dành nhiều đất để Whitney phô diễn vocal hơn.

Như thường lệ, Whitney vào đầu ca khúc rất nhẹ nhàng, ngọt ngào. Thay vì phô diễn kĩ thuật, lên cao, xuống thấp như nhiều ca sĩ khác, Whitney chọn cách hát tự nhiên để thể hiện chất giọng đẹp trời phú của mình. Với Whitney bao giờ cũng vậy, hát nhẹ nhàng ở khúc dạo đầu để dẫn dắt câu chuyện, rồi bùng cháy bão cảm xúc ở các đoạn cao trào phía sau. Bắt đầu ở 0:40, cô tung một note D5 vang rền vào chữ "MAN", phóng ra thứ âm thanh rất chắc, nổ, nghe rất hào sảng và đã tai. Hát một note D5 chuẩn kĩ thuật thì nhiều ca sĩ cũng làm được, nhưng để tạo được cảm giác nổ và rền như thế, thì không nhiều ca sĩ có thể làm được như Whitney. Ngay sau đó, ở câu hát "so I'm saving all my love for you", Whitney tiếp tục tung ra các note D5 (SAving), C5 (ALL), Bb4 (LOVE) vang rền, đầy đặn mà lại rõ chữ. Ở đây, chúng ta đang được diện kiến một trong những biệt tài của Whitney, đó là khả năng hát tròn vành rõ chữ, các note trên được tung ra chắc nịch vào từng chữ, mà vẫn ngắt chuẩn, không bị dính chữ như đại đa số các ca sĩ khác. Để ý kĩ khẩu hình của Whitney khi phát âm chữ "all" (C5) và cảm nhận độ rền của âm thanh, bạn sẽ thấy Whitney hát vô cùng tròn vành. Hầu như các ca sĩ khác khi cover ca khúc này không thể phát âm tròn vành, chắc chữ ở trên quãng cao được như thế. Rất nhiều người đã quên đi khả năng đặc biệt này của Whitney mà đánh giá không đúng về tài năng của cô. Whitney có thể hát sai vị trí thanh quản, lên cao bị strain, khàn, không ổn định, nhưng dù bạn có học đến chục năm cũng chưa chắc có được cách phát âm tròn vành, rõ chữ đến như thế.

Về khả năng hát tròn vành, rõ chữ, tạo ra những âm thanh chắc nịch, đẹp và vang rền một cách thoải mái, chúng ta có thể thấy tiếp ở các chữ "my FRIENDS" (Bb4), "each TIME" (A4), "break DOWN" (A4), "be HOME" (Bb4), "you SAID" (A4) và những câu hát câu hát "so I'm saving all my love for you" tiếp theo với các note D5 (SAving), C5 (ALL), Bb4 (LOVE), cộng thêm chữ "MORE" 2:58 (D5), rất chuẩn mực và tinh tế, vô cùng thoải mái, thư giãn. Rõ ràng, Whitney đang làm chủ toàn bộ bài hát và biết nhấn nhá, đẩy mạnh ở những chỗ nào sao cho phù hợp nhất, để vừa mạnh mẽ, bão tố, mà lại không hề phô diễn, khoa trương. Nhiều ca sĩ cover ca khúc này hoàn toàn không chịu tư duy trong việc nhả chữ, nên hát bị trôi đi tuồn tuột, dù họ có cố khoe note cao tới cỡ nào đi chăng nữa.

Với một giọng hát mang hơi hướm da trắng và mềm mại, Whitney đã làm gì để ca khúc này trở nên man dại, mạnh mẽ đúng chất da màu? Đó là kĩ năng gằn giọng. Gằn giọng là một dạng kĩ thuật thường thấy trong âm nhạc của người da màu nói riêng và nhạc đại chúng nói chung. Về bản chất, gằn giọng là kĩ thuật nén và dồn hơi để bật mạnh lên xoang, khẩu hình, cho ra một âm thanh dữ dội, mạnh mẽ. Gằn giọng cũng thường được dùng như một thủ thuật để chạy nên note cao hơn mà hát bình thường không thể lên được. Sau thế hệ của Etta James, James Brown, Patti Labelle, Aretha Franklin, thì Whitney Houston là một trong những ca sĩ đầu tiên của thế hệ tiếp theo mang gằn giọng vào nhạc đại chúng, phổ biến một cách rộng rãi như ngày nay. Các vocalist thường rất ưa chuộng gằn giọng như một cách để phô diễn giọng hát khỏe khoắn, chứng tỏ đẳng cấp của họ, nhưng không phải ai cũng biết cách sử dụng gằn giọng cho tinh tế, đúng mực. Jennifer Holiday, Thu Minh thường bị chê là gằn giọng vô tội vạ, còn Christina Aguilera lại bị chê là gằn giọng sai cách và lạm dụng gằn giọng dẫn đến mất giọng. Nhưng với Whitney hay Mariah Carey, họ gằn giọng rất tinh tế, không bao giờ lạm dụng mà luôn dùng nó để tạo điểm nhấn cho ca khúc hoặc hỗ trợ cho giọng hát của mình. Trong màn trình diễn này, Whitney sử dụng gằn giọng để nhấn vào những điểm nhất định, góp phần tạo nên bão cảm xúc, cuốn hút khán giả hơn. Cụ thể là ở các chữ "OLD fantasy" (D5), "Coz toNIGHT" (D5), "IS the night" (D5). Có thể thấy, cô gằn giọng rất thoải mái, không hề mệt mỏi, nặng nề, đó là kết quả của việc hát đúng kĩ thuật, chuẩn vị trí thanh quản và kiểm soát hơi bậc thầy. 

Vẫn như mọi khi, Whitney thể hiện xuất sắc là một bậc thầy về head voice trong nhạc đại chúng với những cú head voice full voice F5 căng tràn, đầy đặn, rất sâu ở các quãng phiêu chữ "YOU" trong câu "so I'm saving all my love for you". Head voice của Whitney thường không cao lắm, nhưng về độ dày và tính operatic thì không nhiều ca sĩ đại chúng có thể hơn được. Rất nhiều ca sĩ cover ca khúc này và hát tốt, chuẩn head voice chữ "you", nhưng lại không thể tạo ra độ dày, căng lớn như Whitney từng làm, cũng vì thế mà cảm xúc bị phai đi ít nhiều, không tạo ra bão cảm xúc như cô.

Đặc biệt, ở màn trình diễn này, Whitney đã sử dụng rất thành công melisma trên những quãng head voice một cách đầy ngẫu hứng, tiêu biểu như ở chữ "gonna DO" (C5), "feeling BLUE" (run + melisma C5), "THROUGH" (F5), "fantaSY" (vibrato + fast trill + melisma F5) và chữ "for YOU" (vibrato + melisma F5) ở 3:36. Rõ ràng, màn trình diễn này đã chứng minh rằng, Whitney đã phổ biến melisma vào nhạc pop đại chúng ngay từ những năm đầu sự nghiệp, tức là trong thập niên 80, chứ không phải đợi đến tận I will always love you sau này. Chỉ có điều, melisma chủ yếu được thực hiện ở các màn trình diễn live, chứ không phải trong bản thu âm. Người ta vẫn nói Whitney là bậc thầy trình diễn live là bởi vậy.

Nhiều người cho rằng melisma không khó, vì nó chỉ đơn giản là ngân nga các note nhạc trên nhiều cao độ, đó là quan điểm sai lầm. Để melisma thì dễ thôi, nhưng thực hiện nó một cách chính xác, ổn định, và quan trọng nhất là thổi cảm xúc vào đó với một âm thanh đẹp thì không hề đơn giản chút nào. Nói cách khác, để melisma đẹp và cảm xúc như Whitney trong màn live này, bạn sẽ phải mất ít nhất vài năm rèn luyện, và phải có cả một túi hơi căng tràn, khả năng kiểm soát hơi thở bậc thầy, mà nói như ca sĩ opera Sarah-Jane Dale là: “Bạn chẳng thế nào làm được nếu bạn không biết điều khiển hơi thở đúng cách, và đó là thứ mà Whitney có đầy”. Hãy nghe kĩ từ 3:34. Whitney hold một chuỗi F5 full voice head căng tràn rồi chuyển sang melisa với tốc độ nhanh mà vẫn giữ trong cùng một làn hơi, không hề bị gián đoạn hay đứt gãy. Hoặc từ 2:02, Whitney nhấn melisma vào chữ "fantaSY" sau khi đã thực hiện một cú đẩy rất căng vibrato + fast trill (kĩ thuật đẩy nhanh tốc độc trong một làn hơi). Nếu bạn không có một túi hơi đầy và khả năng kiểm soát hơi thở tốt, bạn sẽ không thể melisma được như thế. Ta cũng thấy melisma được Whitney sử dụng một cách văn minh, tiết chế, nhấn vào những chỗ mà cô cho là cần thiết để khêu gợi cảm xúc từ người nghe, chứ không phải sử dụng vô tội vạ, lạm dụng quá mức cần thiết như nhiều ca sĩ trẻ ngày nay (điển hình như Beyonce). Để làm được điều này, ca sĩ phải có tư duy và thẩm mỹ âm nhạc tốt, chứ không chỉ đơn thuần là kĩ thuật hay giọng hát. Và như giảng viên thanh nhạc Grant từng nói: “Cô ấy đã mở đầu cho cả một thế hệ các ca sỹ, những người muốn luyến láy trong các bản thu của mình; và bao gồm cả những ai như Beyoncé, Rihanna hay có lẽ cả các thí sinh Amarican Idol”, các thế hệ ca sĩ sau này vẫn chịu ảnh hưởng sâu sắc từ cách dùng melisma của Whitney và Mariah Carey.

Tôi vẫn nói, Whitney là ca sĩ da màu hiếm hoi có khả năng kiểm soát âm lượng bậc thầy nhờ mô phỏng các kĩ thuật trong opera Bel canto vào pop/r&b một cách xuất sắc. Nếu bạn chưa tin, hãy nghe đoạn 0:50, ở chữ "YOU", cô đã thực hiện một chuỗi pianissimo (kĩ thuật vuốt nhỏ tiếng của opera Bel canto) một cách tài tình, tạo ra đoạn âm lượng nhỏ li ti sau chuỗi âm lượng lớn trước đó. Sự tinh tế nằm ở những chỗ rất nhỏ bé như thế.

Điểm nhấn lớn nhất của màn trình diễn này chính là note mix voice F5 ở chữ "SAving" (3:18). Nhiều người cho rằng, vì quãng belting đẹp của Whitney nằm dưới D5, nên khi belt tới F5, cô bị strain, cao thanh quản, gắt, chói, thiếu ổn định. Điều đó không sai, quả nhiên Whitney thường xuyên gặp phải vấn đề không tốt với các note F5 của mình, nhưng không phải lúc nào cũng thế. Màn trình diễn này đủ để đập tan những quan điểm xem thường khả năng lên cao của Whitney, bởi note mix voice F5 quá đẹp, quá chuẩn mực, đạt đến độ rền lớn, âm sắc sáng, đẹp, sự ổn định (efforless) chắc chắn, to nhưng vẫn mượt mà, âm lượng cân đối, vị trí âm thanh hoàn hảo, và đặc biệt là tròn vành, rõ chữ, nghe rất thoải mái, không hề gắng gượng như các note F5 khác. Có thể nói, đây là một trong rất ít note F5 đẹp nhất trong sự nghiệp hát live của Whitney, chính bản thân cô cũng hiếm khi làm được điều này.

Về khẩu hình, đây là màn trình diễn đáng học hỏi của Whitney. Nếu quan sát kĩ, bạn sẽ thấy khẩu hình của cô mở rất hoàn hảo, không gắng gượng, cứng nhắc, rất mềm mại, thư giãn ở các cơ môi và cằm, để phóng ra những âm thanh đẹp nhất. Whitney có một người bà họ hàng xa là diva opera Leontyne Price, người được mệnh danh là bậc thầy trong việc điều khiển và thư giãn khẩu hình, rất có thể cô đã học hỏi được nhiều điều từ diva huyền thoại này để có được một khẩu hình đẹp đến vậy.

Với sức sáng tạo lớn của mình, ở mỗi màn trình diễn, Whitney đều đem đến cho khán giả những điều mới lạ, không live nào giống live nào. Ca khúc Saving all my love for you cũng vậy, luôn có sự khác biệt và thăng hoa ở mỗi màn trình diễn trong suốt sự nghiệp của cô. Nhưng chỉ có màn trình diễn tại Letterman này mới đạt đến sự chuẩn mực cao nhất, không chỉ với những ca sĩ khác, mà ngay đến chính cô sau này cũng không chạm tới được.

_Đức Long_

Hải Phòng ngày 23 tháng 10 năm 2014

Hương Giang (Truyện ngắn)

          Hương giang sống là một dòng sông kiên cường. Bao nhiêu năm làm kiếp hạt sóng trôi trên chốn ngự hoa đã giúp nó tu thiền từ nguồn, từ cội. Dù có chảy từ phía bão táp, dữ dội thế nào, nó vẫn luôn giữ được sự thanh thản và nhẹ nhàng mỗi khi đong mình về đất cố đô. Có thể nó đã từng thô giáp, từng đớn đau vì phải hứng chịu những cái tát của đời giông tố, nhưng nghị lực ẩn kín trong khát khao một tâm hồn đã giúp nó vượt qua ngàn sỏi đá, để vươn tới đài các xứ ngự, nhận lấy sự ngưỡng mộ, yêu dấu trong suốt bốn kiếp người. Nhìn dòng Hương giang lấp lánh những hạt nắng trời chảy mềm quanh chân Thiên Mụ, người ta không khỏi trầm trồ về sự nữ tính, dịu dàng đến kì lạ của nó, uốn cong như tấm lưng ong đầy đặn của người thiếu nữ độ xuân thì. Nhưng ít ai hiểu, để có được những đường cong quyến rũ đến tan chảy đất trời ấy, Hương giang đã phải gian truân biết nhường nào nơi thượng nguồn, mới thoát thai được một tân hình hài khi trôi về Huế thương. Sỏi đá dẫu bạc đến nhường nào, cũng chỉ chà đạp được tới nước da lững lờ của nó mà thôi, còn phẩm chất nữ tính thăm thẳm tận đáy sông, là bản thể vĩnh viễn trường tồn, thì không ai có thể xoay vần được. Cái bản thể ấy mới là linh hồn đi cùng hương giang từ lúc lọt lòng tới khi hóa thành cát bụi, còn hình hài chẳng qua chỉ là lớp vỏ bọc bên ngoài, có thể đổi thay để hòa hợp với cái cốt lõi vốn có bên trong mà thôi. Chính phẩm chất nữ tính được nuôi dưỡng kiên định từng ngày đã giúp nó thực hiện thành công cuộc hóa thân ngoạn mục, trở thành biểu tượng của cái đẹp xứ Huế trong lòng mọi người. Hương giang đời xưa đã vậy, đến đời sau vẫn mãi như thế.

***

Chiều nay mưa trên phố Huế 

Kiếp giang hồ không bến đợi 

Mà mưa sao vẫn rơi rơi hoài 

cho lòng nhớ ai 

Ngày chia tay hôm nao còn đây 

Nước trên sông Hương còn đầy 

Tình đã xa gió mưa u hoài 

mắt lệ ngắn dài 

...

          Tiếng hát người ca nữ ấy bồng bềnh theo từng giọt sóng nhỏ của Hương giang mát rượi, thoang thoảng theo mái gió tạt qua cánh thuyền nhấp nhô, thổi đơn côi vào tuổi đời của từng khách nhân. Nàng đứng hát làm mây bay ngang trời cũng phải đọng lại mà đổ lệ thay đôi mắt xanh xao ấy.

           Lần đầu tiên Criss được thưởng thức một loại hình nghệ thuật độc đáo đến thế, khác xa nền nhạc nghệ Tây phương mà anh vẫn hằng nghe bên trời Canada. Ca Huế giản dị lắm, chỉ cần một chiếc phách, đàn nguyệt, đàn bầu và hai đôi chén sứ, hòa lẫn cùng giọng hát con gái xứ Huế là đủ dựng nên tòa nghệ thuật độc đáo, say đắm lòng người rồi. Ai vô xứ Huế mà nghe ca Huế trên sông Hương cũng chỉ muốn ở mãi không rời, say mãi không thôi.

          - Dạ, kính thưa quý khách, làn điệu Hò giã gạo đã kết thúc tiết mục ngày hôm nay của chúng tôi. Kính chúc quý khách gặp nhiều điều tốt đẹp, may mắn và có những kỉ niệm đẹp về xứ Huế!

          Tiếng nói nhè nhẹ, thanh ngọt như nắng rạng đông của người ca nữ cất lên cắt đứt cơn mê của Criss, giữa lúc anh vẫn đang say lòng trong sóng và nhạc của những giai điệu bồng bềnh. Chỉ mới nửa giờ đồng hồ mà như ngàn đời đã trôi qua trên anh. Nhẹ hé mở đôi mắt còn lim dim, Criss cố tìm trong đám áo dài ấy người ca nữ hát chính, bóng hồng đã ru anh xao xuyến suốt cơn mê này. Mái tóc đen tuyền đầy đặn trôi dài mềm mại như nước sông Hương rớt xuống đời, làn da trắng gọi nắng trời xứ Huế, tà áo tím mảnh mai dệt từ mây chiều như nét chấm phá tinh tế trong bức tranh thủy mặc, và một giọng hát thanh ngọt đài các nhưng buồn lịm như vùi mấy kiếp người nơi ấy, đó là những mảng kí ức sâu nặng nhất anh còn nhớ về người thiếu nữ trong suốt nhiều năm sau này. Cơn bâng khuâng giữa thực và ảo, trong làn khói trắng mênh mang khiến Criss vẫn còn bất động toàn thân, như kẻ nghiện đang say thuốc. Chỉ đến khi người thiếu nữ bước rời khỏi thuyền, anh mới sực tỉnh, mới nhớ rằng cuộc đời vẫn đang trôi thật buồn bã, và anh cần phải làm điều gì đó để được tha thiết hơn. Nghĩ vậy, Criss chạy lẹ về phía người thiếu nữ, vội nắm lấy đôi tay ngà trắng muốt của nàng. Nàng quay lại, khẽ mỉm cười, cất giọng nhè nhẹ như sương tối phất phơ:

          - Có việc răng rứa anh?

          Sự đường đột khiến Criss trở nên ngượng ngùng, lắp bắp mãi cho đặng một câu.

          - Em... em có thể cho anh biết tên được không?

          Nàng lại cười.

          - Em là Hương Giang.

          - Liệu anh có thể được gặp em bây giờ không?

          - Giờ em phải đi ra tê có chút công chuyện mất rồi.

          - Vậy khi nào em rảnh? Anh sẽ tìm em!

          - Anh yên tâm! Nước sông Hương còn đầy, nếu có duyên mình sẽ gặp lại nhau!

          Nói rồi, nàng bước lẹ trên những phiến đá bờ sông, nhịp nhàng như đi trên những phím đàn, đánh nhịp vào lòng Criss nhiều cơn bâng khuâng đến khó tả.

***

          Mắng nhiếc và chửi rủa. Đánh đập. Xa lánh. Khinh rẻ. Trêu chọc. Đày đọa. Máu và nước mắt. Gào thét. Đớn đau. Nhục nhã. Đơn độc.

          - Tao không có loại con như mày! Cút khỏi nhà tao!

          - Em phải sống bình thường như các bạn nam khác!

          - Em là con trai! Không phải con gái!

          - Mày là thứ tởm lợm, hạ cấp!

          - Trường này, phố này làm gì có ai như mày!

          - Mày khác người quá!

          - Nhìn mày ngứa mắt lắm!

          - Trông nó mà ghê cả người!

          - Đứng chạm vào người tao!

          - Tránh xa tao ra!

          - Sao mày lại đẻ ra được?

          - Sao mày thích làm con gái? Bệnh hoạn vậy?

          - Mày nên chết đi cho mọi người đỡ khổ!

          Cứ đánh! Cứ chửi! Cứ xa lánh! Nhưng đừng hòng chạm được vào sợi tóc của tôi! Tôi sẽ đứng dậy! Tóc tôi sẽ mọc nhanh thôi! Không thể quật ngã, không thể cắt được mái tóc của tôi đâu! Vì tôi là Hương Giang!

***

Lúa trăng thơm, câu hò làng mẹ thanh bình

“Nước non ngàn dặm” lung linh

Cờ sao thắm, thắm trên kinh thành...

Trẻ lại rồi Huế ơi!

Khúc Nam Bình em dạo

Rộn lòng anh...

Chiều lộng vang ngân

Lòng đi giữa mùa xuân

Huế ca khúc Nam Bình

...

          Vẫn câu hò nâng nâng, vẫn những giai điệu ngũ cung ru tình ấy, mà sao không thấy bóng người xưa?

          Đây là lần thứ hai Criss đến Huế và được nghe ca Huế trên sông Hương. Sau lần gặp đầu tiên cách đây ba năm, anh phải trở về Canada để tiếp tục công việc của mình, không còn đủ thời gian để tìm người thiếu nữ ấy. Ở trời Tây, anh cũng quen một vài cô gái gốc Việt cho thỏa nỗi nhớ quê nhà. Nhưng các mối tình của Criss đều chóng tàn lụi, vì anh và họ không tìm thấy chút giao cảm nào với nhau. Những cô gái ấy, họ chưa bao giờ đi qua những miền mưa nắng, chưa bao giờ chịu nhìn thấu vào đôi mắt anh, nên chỉ biết chạy theo những hời hợt tạm bợ của cõi trần trụi, không mang sự tha thiết anh cần. Mới cách đây vài hôm, Criss chủ động chia tay cô bạn gái thứ sáu và nhanh chóng thu dọn hành lý để về thăm lại phố Huế. Chốn ấy quá xô bồ và nhạt nhẽo, nó bào mòn tâm hồn anh đến xanh xao hao gầy, chỉ có nước sông Hương bình lặng mới đủ tưới cho nó nảy mầm trở lại. Và, anh vẫn không thể quên được người con gái năm ấy, không thể quên được tiếng hát đã ru anh mê man suốt ba năm qua.

          - Chúng tôi xin kết thúc chương trình tại đây. Kính chúc quý khách một buổi tối tốt lành và có những kỉ niệm đẹp về Huế!

          Một lần nữa, câu nói tạm biệt của người ca nữ kéo Criss khỏi cơn say nhạc. Như ba năm trước, Criss chạy về phía người ca nữ ấy, với niềm hy vọng dạt dào.

          - Thưa cô, cô có thể cho tôi hỏi chút chuyện được không?

          - Anh hỏi răng?

          - Chẳng là cách đây ba năm, tôi có được lên thuyền nghe ca Huế tại đây. Tôi nhớ trong đoàn ca nữ có một cô gái mảnh mai, tóc dài, hát rất hay tên là Hương Giang. Liệu cô có biết cô ấy hiện đang ở đâu không?

          Người ca nữ ngẫm nghĩ một hồi, rồi lấy làm tiếc.

          - Xin lỗi anh! Tui vô chỗ ni được gần ba năm nay rồi, nhưng chưa bao giờ nghe thấy cái tên Hương Giang nào rứa.

          - Vậy... vậy à, cám ơn cô!

          Criss hơi thẫn thờ, nhưng vẫn tiếp tục hỏi han những người còn lại trong đoàn ca Huế, hỏi cả nhạc công và chủ thuyền. Thậm chí, anh còn lân la hỏi những người bán rong quanh bờ sông Hương, nhưng chẳng ai biết người ca nữ nào tên là Hương Giang.

          Không nản chí, ngày hôm sau, Criss tìm tới các trung tâm, tổ chức đào tạo, biểu diễn ca Huế, nhưng cũng không tìm thấy chút tin tức nào của người ca nữ tên Hương Giang. Chỉ tới lúc bước đến Câu lạc bộ ca Huế Nguyễn Thị Lợi, Criss mới gặp được mệ Mẫn, người mẹ cố đô đã từng dạy ca Huế cho biết bao thế hệ ca nữ nơi đây. Mệ Mẫn năm nay đã ngoài tám mươi, mái tóc bạc trắng như lá vôi rụng đầy, dáng hơi khom theo bóng hình miền Trung, nhưng đôi mắt vẫn còn đong đầy, chiếc phách vẫn thoăn thoắt trên tay một cách khéo léo. Hương Giang là một trong những học trò mệ yêu quý nhất, nên khi Criss hỏi về nàng, mệ nhận ra liền.

          - O gái đó thông minh lắm, lại cảm nhạc tốt nữa! Tui dạy tới mô là thành thục tới đó liền à, không phải dạy tới lần thứ hai. Tui dạy ở ni gần cả cuộc đời rồi mà chưa thấy ai có giọng hát đặc biệt như rứa, lúc thì ấm áp đầy đặn như nước sông Hương, lúc lại cao vút như mây qua núi Ngự, nghe mà như nghiện bàn đèn rứa. Người đâu mà hiền thục nết na, lại khéo léo, lanh lợi, nhan sắc dễ đến o Kiều ngoài tê cũng phải chạy dài. Chỉ tiếc là đời con bé khổ quá! Không biết bây giờ đã bớt khổ hơn chưa?

          - Cô ấy khổ sao hả mệ?

          - Nó là con gái thiệt, tui tin như rứa! Nhưng trước đây nó phải mang hình hài con trai. Người ta chửi rủa, hành hạ nó ghê lắm. Nó xin đi học ca Huế mà nào có ai nhận. Gặp tui mà nó khóc như mưa tháng mười. Tui dạy nó được chừng vài tháng rồi nó đi đâu mất tiêu. Hơn năm sau nó quay về, chẳng ai nhận ra, đẹp quá trời quá đất, làm mấy đứa ca nữ ở ni cứ ghen tị với nhan sắc của nó hoài. Nó không nói ra thì tui cũng chẳng biết. Rồi nó cũng theo chân mấy chị lớn xuống thuyền hát cho khách nghe, ai ai cũng quý. Chẳng hiểu sao cách đây ba năm nó xin thôi không hát nữa, tui hỏi mà nó không nói.

          - Giờ mệ có biết cô ấy đang ở đâu không ạ?

          - Nó thôi hát là biến mất luôn, chẳng để lại gì rứa. Ba năm trôi qua rồi, giờ ở ni cũng chẳng ai rõ nó đi mô nữa. Thế cậu tìm nó mần chi?

          Criss ngập ngừng một chút, rồi cười nhẹ, hai mắt sáng lên như ngộ ra điều gì.

          - Cháu muốn tìm lại một mảnh vỡ trong đời cháu mệ ạ. Đúng là, chỉ có xứ Huế mới sinh ra được những người con gái còn hơn con gái như vậy!

          - Vậy cố mà tìm nó đi! Nó chẳng đi khỏi xứ Huế này đâu!

          Tạm biệt mệ Mẫn, Criss lại tiếp tục lên đường đi tìm bóng hồng trong miền kí ức của mình. Sự thực về Hương Giang không làm anh thôi nhớ nhung về nàng, mà còn khiến nỗi hoài niệm ngày một căng tràn đến bức bối khắp người. Anh phục và thương cô thiếu nữ ấy vô cùng, người con gái đã bằng sức mạnh bản thể chiến thắng sự áp đặt cay nghiệt của số phận, để hóa thân thành loài hoa đẹp nhất trong mọi loài hoa. Bản năng nữ giới của nàng hẳn phải lớn hơn mọi phụ nữ trên khắp thế gian này, mới tạo tác được kì tích lớn đến thế.

          Đã quá giờ bóng đổ mà Criss vẫn chưa ăn uống gì, ngồi mệt lả bên khung cửa sổ tầng hai, hai mắt xanh xao bắc lên từng lán tím bằng lăng. Nến hạ đổ qua bóng lá, in xuống nền đường những đốm sáng tim tím xao động, đung đưa theo gió. Đương lúc còn đang thẫn thờ trong không gian vô định, bỗng bước qua mắt anh sâu thẳm một bóng áo trắng mềm mại, khiến ô cửa sổ tung mở mênh mang, chếnh choáng trong ánh nắng mờ.

Tóc ngân hà em bước giữa mùa thu

Thả vào trời một rừng sao từ mệnh

Áo địa đàng em đánh rớt bên đời

Cho lòng ai mặc vừa nỗi nhớ nhung?

Em bước đi mà thời gian chết lặng 

Để thu tàn còn đọng trong mắt anh.

          Chính là người thiếu nữ ấy!

          Criss lao nhanh xuống đường, gọi thật to tên nàng:

          - Hương Giang!

          Như vẫn còn cách trở bởi tầng tầng lá rụng, nàng dường không nghe thấy, vẫn bước một cách bình thản.

          - Hương Giang! Là anh đây! Nếu còn nhớ anh, xin em hãy dừng lại!

          Cứ sau mỗi tiếng gọi của Criss, nắng lại đổ to hơn, đổ ngập cả hai vai anh. Nắng càng đổ to, bóng nàng thiếu nữ càng in dài hơn trên nền gạch đường, cho đến lúc chiếc bóng ấy chạm tới gót chân anh thì nàng quay lại. Gọi nắng! Tình đã gọi nắng thành nhân!

_Đức Long_

Hải Phòng ngày 18 tháng 10 năm 2014

Whitney Houston và màn trình diễn All the man that I need tại Welcome Home Heroes năm 1991

All the man that I need là một trong những hit lớn, đồng thời cũng là bài tủ của Whitney Houston, được cô yêu thích và trình diễn trong mọi show diễn của mình suốt thập niên 90. Vì đã nắm quá rõ mọi "ngõ ngách" của ca khúc này, nên hầu như màn trình diễn nào của Whitney cũng sáng tạo thành công, đem lại những khoái cảm tri giác lớn cho khán giả. Dù mỗi màn trình diễn đều mang đến một sắc thái khác nhau, và màn trình diễn nào cũng xuất sắc, nhưng đa số khán giả vẫn cảm thấy ấn tượng nhất với màn trình diễn tại Welcome Home Heroes năm 1991, khi Whitney xuất hiện trong bộ đầm đỏ và chinh phục công chúng bằng cơn bão cảm xúc của cô.

https://www.youtube.com/watch?v=xmIp8j2cjDQ

Năm 1991 là giai đoạn giọng Whitney khá chín muồi, trong thời kì chuyển từ spinto soprano sang spinto mezzo, nên vẫn giữ được nét ngọt ngào của những năm 80s, chưa bị kịch tính và đanh rền quá nhiều như năm 1994, những vẫn vô cùng khỏe khoắn, uy lực. Màn trình diễn ca khúc này được thực hiện sau khi Whitney đã hát và nhảy hết sức mình ở hai khúc So emotional với I wanna dance with somebody trước đó, nên nhiều chỗ cô bị mệt và hơi đuối sức, nhưng điều gì khiến nó đặc biệt hơn những màn trình diễn khác, để cuốn hút khán giả đến vậy? Đó là sự kết hợp đỉnh cao giữa kĩ thuật và sự thăng hoa cảm xúc.

Whitney mở màn ca khúc bằng một làn head voice Eb5 khá dày, operatic và ngọt lịm, vô cùng cảm xúc, như kéo người nghe vào một giấc mơ tình vậy. Về việc truyền đạt cảm xúc bằng head voice, rất hiếm ca sĩ đại chúng ca sĩ đại chúng nào qua mặt được Whitney, cách kết nối giữa cảm xúc và head voice như vậy là một điều bí ẩn trong tư duy nghệ thuật của cô, người ta chỉ có thể cảm nhận chứ khó mà lí giải được. Điểm đặc biệt ở Whitney là head voice cô sử dụng không quá cao, thường chỉ dừng lại ở quãng 5. Cũng như trong màn trình diễn này, cô chỉ lên head voice cao nhất là A5. Nhưng dù không quá cao, thì cũng khó có giọng nữ nhạc đại chúng nào sở hữu được những quãng head voice như Whitney, vì nó luôn có độ efforless, tính operatic rất cao, đặc biệt là lúc nào cũng căng tràn, tròn trịa mà lại ngọt ngào, nằm trên âm sắc giọng đẹp tự nhiên hiếm thấy. Chính cái âm sắc giọng quá đẹp và đặc biệt khiến những quãng head voice của Whitney trở thành đặc quyền của riêng cô, mà nếu một giọng ca da trắng cover thì sẽ không đặt đủ độ căng, dày, còn giọng ca da màu thì lại thường đanh, chua, sắc quá mức cần thiết. Ở 1:04 của clip, Whitney chuyển từ giọng ngực sang head voice rất mượt mà, cú head voice C5 được hát một cách đầy đặn, tinh tế, ngọt ngào. Tiếp tục, ở 2:20 và 3:35, những cú head voice Eb5 tiếp tục được đẩy ra với sự kiểm soát âm lượng bậc thầy, chuẩn và rất đều nhau. Thậm chí đến 3:53, head voice được đẩy lên A5 đầy căng tràn nội lực, nhưng âm lượng vẫn đều tăm tắp với những làn head voice trước đó. Về sự kiểm soát âm lượng bậc thầy của Whitney, chúng ta thấy, dù hát chest hay head, mạnh hay nhẹ, cô vẫn giữ ở mức âm lượng gần tương đương nhau, không có chuyện đột nhiên đẩy lên quá to hay xuống quá bé. Đó chính là lí do vì sao Whitney thường để sát mic ở mồm và chẳng cần phải kéo mic ra xa mỗi khi lên giọng như nhiều ca sĩ khác. Và cũng cần nói thêm, chiếc micro Whitney sử dụng trong màn trình diễn này được khuyếch đại âm lượng không nhiều, hiệu ứng vang giả khá ít, ca sĩ phải rất cố gắng mới không bị chìm giữa dàn nhạc (mà thực tế là đôi lúc giọng Whitney bị chìm vào dàn nhạc do micro quá bé).

Ở những đoạn hát thủ thỉ, nhẹ nhàng, Whitney chuyển giọng liên tục từ mix sang falsetto rất đậm đà, nhẹ nhàng mà không hề cường điệu hóa. Các chữ night (G#4), that (G#4), right (G#4), eyes (G#4), slow (F4 melisma lên Eb4) dù khá thấp với giọng nữ nhưng được hát trên falsetto rất đều nhau, mềm mại, có độ sáng mà vẫn ngọt ngào, truyền tải cảm xúc rất tốt. Không chỉ chuyển từ chest sang head, Whitney cũng khá thành thục trong việc chuyển giọng từ fal sang chest, fal sang head.... Chẳng hạn, ở 1:23, cô chuyển từ falsetto sang chest G#3, hay ở 0:15 là từ falsetto xuống F3 - G#3 khá ổn (phải thừa nhận là quãng trầm của Whitney không tốt như Mariah Carey nên việc chuyển từ falsetto xuống trầm không được efforless bằng, nhưng vẫn có sự hòa trộn tốt với cảm xúc). Kĩ năng chuyển giọng này có lẽ là một trong những đóng góp lớn nhất mà Whitney và Mariah Carey đã đưa vào âm nhạc đại chúng, phổ biến cho nhiều ca sĩ sau này, nhưng chẳng mấy ai hoàn thành tốt như họ. 

Trong màn trình diễn này, Whitney chỉ belt cao nhất tới F5, và chủ yếu hát trong khoảng Bb4 - C5 - D5, nhưng đây mới là quãng belt sở trường để cô tung hết nội lực vô song của mình. Các chữ up (C5), love (Bb4), more (Bb4), got (C5), love (C5), world (D5) được tung ra với nội lực lớn, độ mở cực đại, vang rền trên mọi âm từ đóng đến mở, như bắn vào không gian những tảng núi đá vậy. Hát được B4, C5 với giọng nữ là không khó, nhưng để tạo được hiệu ứng tuyệt vời như vậy thì chưa ai qua được Whitney. Giống như một giáo viên thanh nhạc da màu đã từng nói, cô có thể belt lên G5, A5 một cách thoải mái, nhưng lại không thể belt C5 tốt như Whitney.

Đoạn 2:26, Whitney nhấn liên tiếp chữ "I need" D4 nhiều lần với kĩ thuật đóng âm, đổ xuống G#3 để hòa vào tiếng Saxophone. Việc đóng âm ở đây là vô cùng hợp lí, lại kết hợp với việc dồn lực, nhấn mạnh nhưng lại run rẩy từng chữ tạo hiệu ứng rất đặc biệt, giống như Whitney đang dồn nén mọi cảm xúc lại, thu vào tất cả yêu thương, đau đớn trong tình yêu để bùng cháy dữ dội ở đoạn sau đó, những cung bậc cảm xúc cao trào được bung ra một cách kịch tính mà hết sức chân thật. Đây là minh chứng rõ nhất về tài năng "tạo bão cảm xúc" của Whitney trên sân khấu.

Đoạn 2:55, Whitney belt lên tận F5 ở âm đóng /i/ một cách chuẩn xác, uy lực, gọn gàng, đẹp, mà âm lượng vẫn không đổi, đủ để chứng minh rằng cô vẫn có thể lên cao một cách kĩ thuật, với sự kiểm soát âm lượng chắc chắn, không hề bị giới hạn trong những quãng trung. Kĩ thuật đóng âm liên tiếp được sử dụng ở 3:20 (B4 - C#5), 3:24 (E5) một cách chuẩn xác và đầy cao trào, kịch tính, đẩy mạnh lên những cơn bão cảm xúc căng tràn. Để ý đoạn 3:24, Whitney hát ở âm /a/ - nguyên âm có độ mở lớn nhất, vô cùng khó đóng âm (khác với các nguyên âm đóng như /i/, /e/), vậy mà vẫn đóng âm được một cách chuẩn mực trên E5 rất tài tình, rất hiếm nữ ca sĩ nào làm được điều này. Chỉ trong một câu hát, ba âm đóng vốn rất khó hát lại được Whitney hát một cách thoải mái mà vẫn mạnh mẽ. Các âm đóng phát ra rất dày, sâu, thậm chí có phần vượt trội hơn cả những âm mở vốn dễ thực hiện hơn. Đây quả là một sự đặc biệt mà chỉ Whitney mới làm được. Đoạn belt A4 ở 3:50 đã trở thành một trong những cú belting đẹp nhất trong sự nghiệp âm nhạc của Whitney. Hãy nhìn sự điên cuồng của khán giả bên dưới, bạn sẽ thấy được cơn bão cảm xúc mà Whitney tạo ra trong cú belt này lớn thế nào. Đoạn cuối, cô vừa hát vừa giao lưu với khán giả, nhưng vẫn hát khá chính xác, chuyển giọng từng chest sang head, rồi sang falsetto rất mượt mà. Và cuối cùng, ở 6:26, Whitney phiêu một chuỗi melisma trên head voice A5 rất đẹp, và ngay sau đó là một chuỗi melisma bằng giọng ngực được tung ra (rất giống với chuỗi melisma mà Mariah Carey thực hiện trong màn live Emotions tại MTV Unplugged năm 1992). Cần nói rõ rằng, Whitney ít khi thực hiện melisma ở các bản thu studio, nên nhiều người lầm tưởng cô ít có đóng góp cho kĩ thuật đại chúng này, nhưng ở hầu khắp các màn hát live, cô đều dùng melisma một cách điêu luyện, ngẫu hứng, đầy cảm xúc. Và chuỗi melisma trong màn live này đủ chứng minh đóng góp lớn của cô với dòng R&B những năm 90s.

Nên nhớ rằng, những điều nói trên được Whitney thực hiện chỉ riêng trong màn trình diễn này, không hề có ở bản thu studio hay ở những màn trình diễn khác, đủ để thấy được sự sáng tạo và tư duy âm nhạc vượt trội của cô - một bậc thầy trình diễn trên sân khấu. Rõ ràng, ca hát với Whitney không phải sự khoe giọng, trưng trổ kĩ thuật một cách nhạt nhẽo, sáo rỗng, mà là sự thăng hoa của kĩ thuật, giọng hát và cảm xúc, sự sáng tạo tài tình, cộng với khả năng cảm nhạc vô cùng tốt, để có thể sống với từng note nhạc. Giống như nữ hoàng Maria Callas, Whitney luôn tạo ra được những cơn bão cảm xúc trong từng note nhạc mình hát, chứ không phải chỉ là việc xướng âm các note nhạc trên sàn diễn.

_Đức Long_

Hải Phòng ngày 10 tháng 10 năm 2014

Tuổi vào mồ (Truyện ngắn đã chỉnh sửa)

Liên trịnh trạc bước vào lớp, giọng dõng dạc:

          - Cả lớp trật tự nghe tớ thông báo!

Chẳng ai thèm ngoái lại, ai cũng bận bịu việc riêng của mình, đứa đan, đứa thêu tranh, đứa xoen xoét mồm chửi "con đĩ" ất ơ nào đó đêm qua đi nhà nghỉ với bồ nó, đứa cay cú "bà giáo" dám cho nó cho điểm 0 chuyên cần chỉ vì không đọc giáo trình, đứa mếu máo, mặt cắt không hạt máu vì lo dính bầu… Gần một trăm cái mồm cùng hoạt động trong cái phòng chật chội cho bốn mươi người thì cứ phải to như mồm cô chủ nhiệm lúc thông báo tiền học mới át nổi. Đáng lẽ lớp có năm mươi người thôi, nhưng khoa năm nay bỗng dưng thương các em bị trượt trên thủ đô, thành thử nhận thêm hơn bốn mươi nguyện vọng hai vào nữa, mỗi em chỉ cần mất tầm chục triệu thôi, Quá rẻ với giá thị trường! Ngặt nỗi, phòng to bị các lớp khác (cũng đông chẳng kém miếng) chiếm hết rồi. Nhưng không sao! Đại học là phải học đông như thế mới xứng tầm, mới đúng chữ ĐẠI in hoa. Nhiều đứa về quê kể cho thầy u nó nghe lớp đại học đông lắm, đông như cái tổ mối, mỗi đứa chỉ được ngồi nửa cái đít thôi, khiến ai cũng phải tấm tắc, há hốc mồm trầm trồ: “Đúng là đại học có khác!”.

Mic hỏng, quỹ lớp cạn, xin trường thì sống chết mặc bay. Nói không ai nghe, bực mình, Liên dùng hết sức bình sinh đập rầm xuống bàn, khiến ai nấy cũng giật thót cả tim.

          - Các bạn buồn cười nhỉ? Ngồi trong lớp mà cứ ầm ầm lên?

          - Đang ra chơi, không nói chuyện thì ngồi cạnh khóe nhau như các cô dưới văn phòng khoa hả lớp trưởng? – Giọng cái Hằng choen choét phía dưới. Nó là đứa đanh đá và phản động nhất lớp, nhà cầm đề, có "số má" nên ăn nói giang hồ lắm. Hồi đầu năm nó tự ứng cử cán bộ lớp nhưng không ai bầu, đâm ra cay cú đội ngũ cán bộ lớp, hạch sách từng tí một. Thế mà về sau nó lại được nhiều đứa quý. Nhờ có nó mà bọn cán bộ lớp phải dè chừng, tiền nong mà loằng ngoằng nó chửi cho tái mặt. Giá mà cơ quan nhà nước nào cũng có vài đứa như nó thì xã hội tốt đẹp hơn nhiều.

          - Tớ có chuyện quan trọng muốn thông báo. Vì mic hỏng nên các bạn trật tự nghe!

          - Mẹ, đổ cả đống tiền vào mua mic mà hỏng lên hỏng xuống, chúng mày ăn bớt quỹ mua đồ Tàu chứ gì? – Cái Hằng vẫn cố đế thêm vào. Nhi bí thư phải gàn mãi nó mới chịu yên.

          Đợi cả lớp yên ắng, Liên còn cẩn thận đóng kín các cửa lại rồi mới trịnh chạc thông báo:

          - Như các bạn đã biết, lớp mình sắp học xong học kì một. Ngoài việc đi ngày 20 tháng 11, chúng ta phải đi thêm học phần nữa.

          - Đi học phần là cái qué gì thế lớp trưởng ơi? – Tiếng cái Hòa chao chao lên, nó là chúa lanh chanh.

          - Tớ vừa đi họp về nên cũng vừa mới biết thôi. Đi học phần tức là kết thúc mỗi học phần thì phải đi cảm ơn thầy cô dạy học phần đó. Học bao nhiêu học phần trong một học kì thì cuối kì phải đi bấy nhiêu học phần.

          - Vẽ, đã đi 20 tháng 11 rồi lại còn ị ra cái cảm ơn học phần, cảm ơn gì lắm thế? Cảm ơn có mài ra mà hốc được không? – Cái Hằng vẫn còn lẩm bẩm.

          Liên bực mình cái Hằng lắm, nó cứ làm như Liên vẽ hươu vẽ vượn ra để ăn tiền của nó không bằng. Liên đáp thẳng vào Hằng:

          - Không phải tớ vẽ ra mà thông lệ ở các trường và các khoa đều thế bạn ạ! Bạn nào không tin thì cứ đi hỏi.

          - Thế không đi có làm sao không lớp trưởng ơi? – Tiếng cái Loan the thé.

          - Không đi, thi lại ráng chịu. Toàn bộ điểm chuyên cần, điểm điều kiện, điểm thi và giới hạn đề thi phụ thuộc hết vào lần đi học phần này đấy. Đi 20 tháng 11 chỉ là phụ.

          - Thế đi như thế nào hả lớp trưởng? – Lại thêm tiếng cái Chi vọng lên.

          - Theo thông lệ thì mình sẽ đi tiền theo số học trình. Môn nào ít học trình thì đi ít, nhiều học trình thì đi nhiều. Mọi năm là một trăm năm mươi nghìn một học trình, nhưng năm nay tiền mất giá, giá cả tăng thì phải hai trăm nghìn các thầy cô mới chịu.

          - Sao nhiều thế? Đào đâu ra tiền mà đi?... – Cả lớp lại nhốn nháo nhộn nhạo như cháy chợ. Bàn tán, chửi mắng, nói xấu, xỉ vả, cãi nhau, xô bồ, như một bát nộm tạp nham. Mỗi người một giọng. Những lúc như vậy lớp vui đáo để, không còn cái không khí tẻ nhạt của những bài giảng cơm nguội, nhạt như nước ốc nữa.

          - Lớp trưởng ơi, tớ có ý kiến. Cả lớp nghe tớ bảu này! – Cái Phèng đứng lên, nhau nháu cái giọng đặc sệt vùng quê – Theo tớ chúng mình không nên đi xiền tốn kém lắm mà lại mất hết lòng nhau. Như ở quê tớ người ta chỉ biếu thầy cô chai mắm với gói mì chính thôi là quý lắm rồi. Đi thế cho tình cảm. Tình cảm là chính. Thầy trò với nhau mà quy hết ra tiền nong thì còn gì là tình nghĩa nữa?

          Liên gạt phăng ý kiến của cái Phèng:

          - Dở hơi à! Ai lại làm thế, bôi bác chết! Các cô ở thành phố chứ có ở quê đâu mà đi mấy cái đấy. Thời buổi hiện đại bây giờ tiền là trên hết. Cậu cứ đem cái thói ở quê ra thành phố họ cười cho thối mặt.

          - Thật, đi mấy cái đấy các cô lại chẳng hất mẹ ra đường cả lũ. Các cô bây giờ chỉ thèm tiền thôi! Tình với chả nghĩa, có mua được cái băng vệ sinh cho các cô không? – Vẫn là tiếng cái Hằng, cái giọng nặng trình trịch của nó không lẫn đâu được.

          Liên tiếp tục phân trần:

          - Giờ có tốn cũng phải chịu chứ biết làm sao. Đi mấy cái thứ vớ vẩn rồi các cô trù, cho thi lại, học lại còn khổ hơn. Mà lớp mình đông chia ra cũng còn đỡ, lớp người ta có hai mấy mạng cũng phải đi bằng tiền kia kìa.

Thấy lớp vẫn ồn, Nhi đứng ra ổn định:

          - Thôi được rồi, bây giờ lớp mình thống nhất là đi như thế nhé. Lớp trưởng tính luôn tiền đi cho nhanh!

          - Kì này lớp mình học bảy môn: môn thống kê xã hội học ba học trình, môn triết học Mác – Lênin ba học trình, môn tư tưởng Hồ Chí Minh ba học trình, môn tiếng Anh năm học trình, môn đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam bốn học trình, môn cơ sở văn hóa Việt Nam bốn học trình, còn môn thể dục không có số học trình nên tạm tính là hai học trình. Như vậy chúng ta có tận ba môn chuyên ngành đấy nhé.

          - Sao không tính một học trình cho rẻ? – Cái La ngồi dưới hỏi vắt vẻo.

          - Không được, một học trình ít quá thầy trả lại hàng đấy, thầy đi coi thi một buổi  tại chức cũng được đút nửa triệu rồi.

Nói rồi, Liên lôi điện thoại ra tính.

          - Như vậy tổng cộng là hai tư học trình, nhân với hai trăm nghìn là bốn triệu tám trăm nghìn. Cộng thêm tiền bánh mỗi hộp năm mươi nghìn là ba tăm năm mươi nghìn nữa. Tổng cộng là năm triệu một trăm năm mươi nghìn.

          - Thế không mua bánh không được à? – Lại một đứa nữa hỏi vọng, bọn này cứ quen thói tiếc tiền không phải lối.

          - Ai lại làm thế? Đưa tiền không trơ lắm, các cô trả lại đấy. Tiền thì các cô thích thật nhưng vẫn phải làm cao nó mới duy mỹ, đúng chất sư phạm cấp cao. – Liên lại phải gàn – Tóm lại, chia ra chín mươi hai người là khoảng năm mươi sáu nghìn một người nhé. Trong ba ngày các bạn đóng đủ cho Nguyệt lớp phó đời sống. Đi sớm thì có đề sớm mà ôn.

          Phía cuối lớp, bọn cái Hương cái Trang đang bàn kế hoạch đi tiền riêng. Hương nói thầm vào tai Trang:

          - Mày chuẩn bị tiền đi riêng cho điểm cao nhá. Chứ có mấy môn khó vãi đái, tao sợ trượt lắm mày ạ.

          - Ơ, tao tưởng đi học phần thì không bị trượt? – Trang ngạc nhiên.

          - Mày ngu lắm! Nói bé thôi không bọn nó nghe thấy! Đi học phần chỉ là để có đề cương cho lớp thôi chứ vẫn trượt như thường. Đi riêng thì các cô mới nhớ mặt mình mà nâng điểm lên chứ.

          - Nhưng tao chưa đi kiểu này bao giờ mày ạ. Sợ các cô không lấy.

          Hương huých nhẹ vào sườn Trang.

          - Ui giời, lấy mạnh! Mày không nghe cô Chín vừa nói oang oang trên lớp đấy à? – Nó nhại lại cái giọng ngọt choét của cô Chín dạy môn tư tưởng Hồ Chí Minh khi nãy: – “Hòn đất ném đi hòn chì ném lại, không học được thì biết đường đi cửa sau đi. Các em năm nhất không biết gì nên cô mới nói, coi như dạy các em thêm một bài học…”

***

          - Thầy Ích thống kê bốn trăm nghìn, cô Chín tư tưởng sáu trăm nghìn, cô Ngoan triết học sáu trăm nghìn, cô Phòng đường lối tám trăm nghìn, thầy Đãng thể dục bốn trăm nghìn, cô Thi cơ sở văn hóa tám trăm nghìn, thầy Mạnh tiếng Anh một triệu. Các cậu nhìn kĩ phong bì nhá, niêm phong rồi không mở ra đâu đấy. – Nguyệt giơ phong bì ra giữa mặt cho cả bốn đứa cán bộ lớp xem.

          Tiền thì đủ rồi, nhưng cái Linh ngứa mắt cái phong bì thế không biết. Nó là lớp phó văn thể mỹ, nên tính cũng duy mỹ, hình thức lắm, cái gì cũng phải đẹp, phải sang. Nó lên giọng hạch sách:

          - Này, sao không mua cái phong bì đẹp đẹp tí, trông bẩn bẩn nhìn mất cảm tình lắm Nguyệt ơi.

- Tiền đâu mà mua? Quan trọng là bên trong chứ hình thức làm gì cho mệt. Phong bì có đẹp thì các cô cũng xé toác toàng toạc ra thôi! – Nguyệt gạt đi, tính nó kiệt lắm. Nhưng làm cán bộ thì kiệt cho cả lớp nữa, nên cũng tốt.

Kiểm tra xong tiền nong, Liên đứng lên chốt:

          - Vậy là xong hết rồi nhé. Hôm nay mình đi bốn người, ba người để mai đi. Đi luôn chiều nay cho nhanh không thì không kịp! Hẹn nhau sáu giờ tối nay ở cổng trường. Rõ khổ, đi thầy đi cô mà như chạy xô chạy chậu.

- Còn xe pháo thì sao hả Liên?

          - Ờ đấy, quên mất. Thế ở đây những ai có xe?

          - Chỉ có mỗi Linh có xe thôi. Nhà bạn ấy ở trong thành phố mà. – Giọng cái Thắm chọc ngoáy, nhà nó nghèo nên ghét mấy đứa thành phố lắm. Nó biết thừa cái Linh được bầu vào cán bộ lớp vì cả lớp có mỗi mình nó ở thành phố chứ có tài cán gì đâu. Ngay cả điểm đầu vào nó còn thiếu, chạy mất gần trăm triệu cho thầy hiệu trưởng mới được vào trường.

          - Để tớ cho bạn đi nhờ nhé! Không thì bạn định làm "gà móng đỏ"[1] lượn vỉa hè chắc? – Linh cũng chẳng vừa, nó vẫn tự hào là gái Hải Phòng thì ghê gớm nên không chịu ai bao giờ. Đời có nhiều người thích lấy cái xấu xa để tự hào vì họ chẳng thể tốt đẹp được.

          - Tớ thì mượn được xe của ông anh họ rồi. – Nhi nói.

          - Thế còn Nguyệt?

          - Tớ không có.

          - Tớ cũng không có xe. Như vậy thì tớ với Nguyệt sẽ thuê xe đi chung. Thắm có thể đi chung xe với Nhi hoặc Linh. Thống nhất thế đi, sáu giờ có mặt ở cổng trường. Các bạn có thể về được rồi!

Lúc ra cửa lớp, Nguyệt níu tay Liên lại.

          - Tớ quên mất, khi nãy không nói, bánh chỉ có hai lăm nghìn một hộp thôi, còn thừa một trăm bảy lăm nghìn.

          - Sao cậu mua bánh rẻ thế?

          - Tiền là được rồi, cần gì mua bánh ngon. Tiết kiệm đồng nào hay đồng ấy.

          Lần này Liên nể cái Nguyệt thật, tiền chùa mà nó cũng tiếc. Đúng là đại kiệt. Liên nghiêm giọng:

          - Vậy đưa chỗ tiền thừa cho tớ trả tiền thuê xe. Thừa thiếu thế nào tớ bảo cậu sau.

Nguyệt móc ví, đưa đúng một trăm bảy năm nghìn không thừa không thiếu, còn dặn Liên phải lấy hóa đơn về. Nhưng dại gì Liên lấy hóa đơn, nó cũng muốn tranh thủ ăn bớt tiền thuê xe, ít nhiều cũng được bữa cơm trưa. Làm cán bộ dễ lắm, cứ ăn từ cái nhỏ nhất mà to dần lên, làm càng to ăn càng dày.

***

- Tới giờ ăn cơm mà mày còn đi đâu đấy con?

          - Con với mấy đứa cán bộ lớp đi cảm ơn học phần bố ạ.

          - Cảm ơn học phần là cái gì?

          - Là đi cảm ơn giáo viên bộ môn đấy bố.

          - Thế không có quà cáp gì cho người ta à?

          - Thời buổi này ai quà cáp hả bố, tiền thôi! – Linh lên giọng với bố, ra vẻ lõi đời. Vào đại học nó khôn ra được bao nhiêu, cứ đà này đến khi ra trường đứa nào cũng từ cừu mà hóa cáo, hoặc hóa thành những giống quái thai nào đó cũng nên.

          Ông Hùng đang đọc báo cũng phải ngoái lại đế thêm một câu:

          - Đấy, tao đã bảo mà, công an, giáo viên, bác sĩ, ba hạng người này mà chê tiền thì chó chê cứt!
            Câu này ông nhai đi nhai lại dễ đến con số nghìn tỷ lần rồi. Kể ra ông cũng hợp thời, bây giờ cái gì chẳng lên đến nghìn tỷ, có ai dùng trăm tỷ, chục tỷ nữa đâu.

          Trời tháng mười hai rét cứa da cứa thịt, từng cơn gió lạnh tanh, khô không khốc cứ hùa nhau tát thẳng vào mặt người đi đường để lại những vết đỏ hằn trên da thịt. Cái rét miền Bắc là cái rét độc, độc như chính con người nơi này, không cẩn thận là bỏng lạnh như chơi. Sống ở nơi khắc nghiệt nên con người nơi đây cũng ác nghiệt lắm.

          - Làm cái gì mà lâu thế? Mọi người đợi mỗi mình bạn thôi đấy. – Vừa nhìn thấy Linh, Liên đã rau rảu cái mồm.

          - Nhà tớ xa, các bạn phải thông cảm chứ!

          Năm đứa đến nhà cô Ngoan dạy triết - trưởng khoa đầu tiên, nhà cô ở gần trường nhất.

          - Ê dừng lại! Phải nhà này không? – Thắm chỉ vào gian nhà màu vàng cũ kĩ bên đường – 143a phố Cam Ranh nhé.

          - Nhà cô Ngoan là 143b cơ mà Thắm, bên này nè!

          Cả bọn nhìn theo hướng tay Linh chỉ, đứa nào cũng phải hoác mồm. Số nhà 143b là căn biệt thự ba tầng xây theo kiểu đời mới, vườn tược rộng rãi đến vài chục mét với đầy đủ non bộ, cây cảnh, bể bơi, cổng sắt cao vút như Dinh Độc lập. Căn biệt thực mọc sừng sững như cái điện thờ, đối nghịch với những dãy nhà ụp xụp, cũ kĩ xung quanh như một trò đùa kệch cỡm của không gian.

          Nguyệt thì thầm:

          - Liên ơi… bạn có nhầm không, hay là 143a? Chứ trông cô Ngoan giản dị lắm mà, sao nhà lại to thế được?

          - Nhầm thế nào được, tờ danh sách địa chỉ này tớ xin ở khoa mà!

Cả bọn còn bán tín bán nghi thì Linh chen vào:

- Các bạn chẳng biết gì, xu hướng của người giàu bây giờ là càng giản dị càng tốt, nhất là tầng lớp công chức, quan lại, họ còn phải che mắt thiên hạ chứ. Mà cô là trưởng khoa, giàu là đúng rồi, thắc mắc thừa.

- Thì bọn tớ ở quê ra, có biết gì về người giàu ở thành phố đâu. – Cái Thắm vẫn trả treo.

- Không biết thì học dần đi bạn ạ! Không thể cứ sống ở quê mãi được đâu! – Linh nguýt giọng.

          Cả bọn tiến đến căn biệt thự, nhưng chẳng đứa nào dám bấm chuông, cứ đùn đẩy nhau. Hình như hồn vía của chúng quá nhỏ bé so với căn biệt thự "đồng cốt" này? Cuối cùng, cái Linh phải ra bấm chuông, đi với bọn nhà quê phát bực.

          Ring… Ring…

          Một hồi, hai hồi, ba hồi… đến hồi thứ n mới có một em chã lót nhót chạy ra, chẳng biết tại nhà rộng quá không ai nghe thấy hay tại bệnh kiêu của người giàu nữa?

          - Các chị gặp ai ạ?

          Nhìn thằng bé chắc chắn là con cô, béo nhũm nhĩm, hai mắt híp sệt vào, hệt như thằng em chã nhà bà Phó Đoan. 

          - Mẹ có nhà không em?

          - Mẹ em đi vắng chưa về chị ạ!

          Thằng bé làm Liên ngớ cả người, rõ ràng lúc trưa nó gọi điện cô hẹn nó tối đến, giờ lại đi vắng. Nó vẫn gặng hỏi.

          - Thế em có biết khi nào mẹ về không?

          - Dạ hông, cái này chị phải hỏi mẹ em.

          - Ừ được rồi, em đi vào đi! Chị chào em!

          - Thế là sao hả Liên? Tớ tưởng bạn hẹn cô rồi? – Cái Nhi có vẻ bực mình.

          - Rõ ràng buổi trưa tớ hẹn cô, cô bảo tối đến mà! – Liên vừa phân trần vừa rút điện thoại ra gọi, giọng quay ngoắt 180 độ, dẻo như mật – A lô, em chào cô ạ! Cô ơi, em với các bạn cán bộ lớp đang ở trước cửa nhà cô, mấy giờ thì cô về ạ?

          - Ôi chết! thế à? – Giọng cô có vẻ thửng thốt, lẻo lẹo – Chết, giờ cô lại bận chút việc ở bên ngoài, chắc tầm tám giờ cô về, em với các bạn cứ đi các thầy cô khác rồi quay lại nhà cô sau cũng được!

          - Dạ vầng! Em chào cô ạ! – Liên tắt máy, quay sang mấy đứa kia – Cô bảo giờ cô đang bận ở ngoài, mình cứ đi các thầy cô khác, tí quay lại cũng được. Giờ mình đi thầy Lợi thống kê đi!

          Nghe tiếng xe máy nhỏ dần, cô Ngoan mới khẽ bảo con:

          - Ngó ra xem các chị về chưa con!

          - Sao em không để chúng nó vào nhà, giời lạnh thế này bắt đi lại nhiều tội ra?

         - Kệ đi anh! Ai bảo chúng nó đến đúng giờ nhà người ta đang cơm nước, tiếp sao được. – Giọng cô vẫn nhẹ nhàng, ấm áp một cách tự nhiên - Với lại, em còn đang băn khoăn chuyện thu tiền mở mã ngành của bọn cao đẳng. Anh bảo em nên thu chúng nó bao nhiêu?

          Chú Hùng lướt lưỡi liếm nhẹ chỗ cà phê cuối cùng trong tách, trầm ngâm một lúc rồi mới cất giọng đều đều, như nói một điều gì đó rất quen thuộc.

          - Thu ba triệu rưỡi mỗi đứa đi! Ba triệu mình cầm, còn năm trăm hoa hồng lại cho bà Hoa chủ nhiệm lớp đó.

           - Có sợ nhiều quá không anh?

           - Mở nguyên một mã ngành chứ đâu phải chuyện nhỏ? Thế là ít rồi. Em cứ bảo bà Hoa khi thu tiền đừng có ghi hóa đơn gì hết. Rủi sau này có đứa nào kiện cũng không sợ. Vụ này làm kín kẽ thôi, đừng để cho con Chín và con Phòng nó biết!

***

          Nhà thầy Ích ở đường Nguyễn Văn Lan, con đường duy nhất dẫn ra các khu công nghiệp, giờ tan tầm container đi lại như mắc cửi, từng đàn, từng đàn, xe này ấn đít xe kia mà đi, nhìn phát hãi. Chúng là những con quái vật nghiến thịt người của các khu công nghiệp đang mọc lên như cỏ dại. Trừ cái Linh ra, bốn đứa kia lần đầu tiên đi giữa hàng container đông nghẹt như thế này, nên đứa nào cũng sợ vón linh hồn.

          - Sao cái đường này khiếp thế hả Linh? – Giọng cái Nhi run run.

          - Đi nhiều thì quen thôi. Đi tầm này còn an toàn chán vì đông nên nó mới đi chậm, chứ tầm tối muộn đường quang, nó lại chẳng phóng bạt mạng ấy chứ. – Linh vẫn thản nhiên, nó đi quá quen cái đường này rồi. Đúng là người thành phố thì tim to hơn người nhà quê.

          Nhà thầy Ích giản dị hơn nhà cô Ngoan, chỉ là cái nhà ống ba tầng trong một con ngõ nhỏ, đúng kiểu kiến trúc đặc trưng của đô thị Việt hiện đại. Nhưng bên trong cũng bày biện đủ thứ một cách hữu ý, lại toàn đồ dễ vỡ, làm mấy đứa cứ phải đi lần từng bước một, vỡ một cái thì chết tiền đền. Mấy năm trước, có đứa sinh viên vô tình làm vỡ của thầy con ngựa ngọc bích đời Minh, thầy về tận quê bắt bán đất đi để đền. Nhà thầy cứ như cái động màn tơ giăng bẫy học sinh.

          Người ta bảo miếng trầu là đầu câu chuyện, không chí ít cũng phải có miếng nước. Nhưng chúng nó vừa kịp ngồi xuống thầy đã vào chuyện luôn, không thèm mời nước mời nôi gì sất. Thầy đánh thuê nhiều trường, ngày nào cũng phải tiếp vài đám sinh viên, nên dẹp luôn khoản nước nôi cho nhanh.

          - Lớp mình là học kém môn của thầy lắm! Thầy gọi mấy đứa lên bảng mà mù tịt chẳng biết gì.

- Dạ, thầy thông cảm ạ! Lớp chúng em là lớp xã hội nên tính toán kém lắm ạ. – Liên cười trừ vớt vát.

          - Thầy cũng biết thế nhưng cứ học hành thế này thì chẳng ai qua nổi đâu. Môn này thầy ra nhiều bài tập đấy chứ không có lí thuyết mà tụng thuộc lòng như mấy cái môn nhồi sọ của khoa các em đâu.

          Thầy nói nhẹ nhưng chắc chắn từng chữ một, làm cả bọn sốt vó, nhất là cái Thắm, nó dốt đặc về tính toán.

          - Nhưng mà không sao. Không học được thì thầy có cách giúp. – Nói rồi thầy chỉ vào túi quà, rất điềm đạm – Thế trong phong bì này là bao nhiêu tiền?

          Thầy hỏi thẳng thừng quá, làm đứa nào cũng chết đứng người, tim chúng nó mà có mồm chắc cũng phải há hốc ra mà thở. Chỉ có Liên lanh lẹ hiểu ý thầy, đã hỏi vậy thì cứ trả lời thẳng luôn cho nhanh.

          - Dạ… bọn em đi theo số học trình như đúng quy định, môn của thầy có hai học trình nên chỉ có bốn trăm nghìn thôi ạ.

          - Thế lớp em có bao nhiêu người?

          - Dạ, chín mươi hai người ạ.

          - Thế thì thầy chỉ chắc là khoảng chục người qua được thôi. - Thầy ngồi tính nhẩm một lúc rồi nói tiếp, giọng trùng xuống, nghe rất bé – Nếu muốn qua hết mà điểm lại cao thì cứ đưa thầy tầm bốn triệu sáu nữa.

          Cả năm đứa cùng há hốc não, mắt mở to nhìn nhau, không nói được câu gì. Lặng đi một lúc, nhằn nhứ mãi Liên mới dám nói tiếp:

          - Dạ em biết rồi. Để em về nói với các bạn ạ. – Nó ngập ngừng một lúc rồi chốt thêm câu cuối – Thế có chắc là điểm cao không hả thầy?

Thầy chẹp lưỡi, nhẹ nhàng nói tiếp:

          - Chắc chắn là tám chín hết. Các em cứ yên tâm!

          - Thế không làm được bài thì sao hả thầy? – Cái Thắm nhanh nhảu.

          - Chỉ cần không để giấy trắng thì kiểu gì cũng tám chín. Cứ yên tâm! À, lần sau đến thì mang theo két bia nữa! Thầy thích uống bia. – Nói rồi thầy bật cười hơ hớ, để lộ ra hàm răng vàng ố trông đê tiện hết mức.

          Cả bọn ra khỏi nhà thầy, vẫn không hết bàng hoàng. Đi được một quãng dài, Linh mới dám nói:

          - Cả đời tớ chưa từng gặp giáo viên nào như thế!

- Thầy đòi những bốn triệu sáu! – Liên thốt lên, vẫn chưa hết bàng hoàng, chỗ tiền đó thậm chí còn hơn cả hai tháng lương của bố nó cộng vào.

Nguyệt ngồi sau tính nhẩm một lúc, mặt bỗng sáng rỡ.

          - Bốn triệu sáu chia cho chín mươi hai người thì là năm mươi nghìn một người. Bỏ ra năm mươi nghìn mà được tám chín, lại không phải học hành gì, tớ thấy được đấy các cậu à!

          - Nhưng có chắc thầy cho tám chín hết không hay lại vẫn trượt thì bỏ mẹ? – Cái Thắm vẫn tiu nghỉu – Với lại còn tính thêm cả két bia nữa đấy.

          - Được rồi, các cậu dừng ở đây đi để tớ hỏi chị tớ cho chắc.

Liên ra hiệu cho cả bọn dừng ở vỉa hè rồi rút máy gọi cho chị họ nó đang học khóa trên. Một lúc sau, nó hớn hở quay lại khẳng định với cả bọn:

- Tớ vừa hỏi chị tớ rồi, năm ngoái chị ấy cũng học môn thống kê xã hội học của thầy. Chị ấy bảo cứ yên tâm, thầy nói là làm. Lớp chị ấy năm ngoái nhiều đứa không làm được cứ chép lại đề mấy lần cho đầy hai mặt giấy, chín hết. Yên tâm đi, thầy có nguyên một đường dây ở phòng khảo thí mà! Mà á, khác khoa nên thầy mới lấy rẻ thế chứ hôm nọ chị ấy đi hộ mấy đứa ở khoa thầy bị học lại, những hai triệu một đứa cơ.

- Thế thì yên tâm rồi. Hôm nào thi cứ chép lại đề cho đầy hai mặt giấy. – Cái Thắm thở phào nhẹ nhõm.

- Chị tớ bảo thầy sòng phẳng thế là sướng ấy, mất có tí tiền mà điểm cao chót vót. Chứ lắm cô khoa mình tiền thì vẫn nhận mà trượt thì vẫn trượt như thường, còn làm kiêu cho đẳng cấp cao cơ.

***

Trời càng về tối càng lạnh, bầu trời thở ra những làn hơi đầy khói bụi, khô khốc như con bệnh hen sắp chết. Nhi với Nguyệt không chịu được lạnh đã bắt đầu ho khụ khụ. Chỉ khổ cái Linh, nó quên khẩu trang, da mặt lại mỏng nên đi gió lạnh xót như bôi cồn.

Trước cô Chín khá lắm, nhưng có thằng con nghiện, nó "đốt" gần hết. Nghe bảo năm sau cô về hưu nên năm nay “ăn” tích cực lắm, chẳng nể nang gì ai. Nghe cô oang oang trên lớp cũng đủ biết.

Cả bọn vừa đến đầu ngõ thì láng tháng thấy bóng cái Hương với cái Trang ở trước cửa nhà cô. Hình như chúng nó đang chuẩn bị về.

- Này, đi chậm lại tí đi! Kia có phải cái Hương với cái Trang không các cậu? – Liên ra hiệu cho cả bọn đi chậm lại.

- Ừ đúng rồi, là chúng nó đấy! Chúng nó đến nhà cô làm gì nhỉ? – Nhi tò mò.

- Đêm hôm mò đến nhà cô, không đi tiền thì còn làm gì? – Thắm nói giọng khinh khỉnh – Mà lớp mình chắc chẳng riêng gì chúng nó đâu. Cô đã nói thế cơ mà.

Để tránh mặt, Liên bảo cả bọn tắt máy, dắt xe vào bụi cây đầu ngõ. Chiếc SH đỏ phóng vụt ra, chúng nó nghe loáng thoáng tiếng cái Hương hỏi:

          - Vừa nãy cô dặn gì ấy nhỉ, tao quên mẹ mất rồi?

          - Có thế mà cũng không nhớ. Cô bảo làm xong cứ đánh dấu x vào hai dòng cuối trang nhất, thế thôi. Hồi tao thi đại học cũng được người chạy hộ chỉ cho cách này.

          Đợi hai đứa kia đi khỏi cả bọn mới dám lò dò vào. Nhà cô Chín trông hơi bề bộn, đồ đạc không có gì nhiều. Cô Chín thuộc tuýt người văn vẻ, lễ nghĩa, hỏi han nhà cửa từng đứa một. Sau khi thu hết thông tin, cô mới khuyên nhủ:

          - Chúng mày vừa chân ướt chân ráo lên đại học, nhìn đứa nào cũng trong sáng, cô thương lắm. Thương nên cô mới nói. Chốn này là chốn cheo leo. Trông ngoài thì lịch sự thế thôi chứ chẳng thua gì hàng tôm hàng cá ngoài chợ, đấu đá, chửi rủa nhau tí một, từ thằng hiệu trưởng đến con giảng viên, cho đến cả sinh viên. Chúng mày cứ học đi rồi sẽ thấy hết. Cô là cô nói thẳng, cái khoa này dột từ nóc dột xuống rồi. Mà chẳng riêng cái khoa này, đâu cũng thế thôi. Trước đây cô cũng phấn đấu lắm, nhưng nghĩ bè cánh không có, tiền cũng không nên thôi, chẳng bon chen, cứ dạy đến khi nào về hưu là được. Ơ kìa, uống nước đi các em! – Cô nhấp ngụm nước cho dẻo giọng rồi nói tiếp – Cái này trên lớp cô nói rồi, giờ nói lại không thừa. Đứa nào học được thì cô vẫn cho điểm cao, còn không học được thì cứ đến cô, cô bày cho cách mà qua. Cô nói rất thật, coi như cô dạy các em bài học đầu đời, ở cương vị của thầy trưởng khoa hay cô chủ nhiệm các em thì không nói được nhưng cô thì nói được. Hòn đất ném đi hòn chì ném lại. Nhà có cửa trước, cửa sau. Sau này các em có đi làm cũng nên nhớ như thế. Đấy là cách sống khôn ngoan ở đời đấy các em ạ!

Thấy cô nói thế, cái Linh vươn tới hỏi nhỏ:

          - Cô ơi, thi môn của cô có khó không ạ?

          Cô cười tế nhị:

          - Khó thì không khó mà dễ cũng không dễ. Cứ học đi, nếu thấy khó quá thì mấy đứa lại đến đây cô bày cách cho. – Nói rồi cô nhìn đồng hồ rồi đuổi khéo - Ừ thế cám ơn lớp đã quan tâm tới cô. Thôi muộn rồi, về không lạnh!

          Đi khỏi nhà cô, cả năm đứa vẫn còn bồi hồi nhiều cảm xúc khó tả. “Chốn này là chốn cheo leo”, câu nói này chúng nó sẽ nhớ mãi về sau, để còn dạy lại cho con chúng, cho học trò của chúng, lớp này đến lớp khác. Học đại học là những bài học không nằm trên sách vở.

***

          Chúng nó tiếp tục quay về nhà cô Ngoan. Trời càng về đêm càng lạnh, Nhi với Nguyệt đã chuyển từ ho sang sổ mũi, đứa nào cũng sụt sùi, tay chân lạnh ngắt. Cái Linh phải vừa đi vừa lấy tay che mặt. Chỉ có cái Thắm là vui, được đi ngắm phố phường nó thích lắm. Nhà nó ở tận Cao Bằng, đường đất gập ghề không có đèn, xung quanh là rừng núi bạt ngàn, cứ đến tối là như chìm vào cõi chết đen nghịt. Xuống thành phố, nó như bước vào một thế giới khác hẳn, chỗ nào cũng tràn ngập ánh sáng. Ở đây người ta sống về đêm, nên trái tim họ cũng tồn tại trong bóng đêm nhiều hơn.

          Nhà cô Ngoan đúng chất biệt thự hạng sang, đi đến đâu cũng thấy tiền đắp đến đấy, đắp từ trong ra ngoài, từ trên xuống dưới, dễ đến cái ổ chó cũng còn đẹp hơn bàn thờ nhà chúng nó ở quê. Nhà lát tường bằng gỗ sồi, nền và trần cũng là gỗ sồi nên mùa hè thì mát, mùa đông thì ấm. Đi đường lạnh, vào nhà cô chỉ muốn ngồi mãi không rời. Nhà cô cái gì cũng đẹp, lại sạch bóng vì thường xuyên có người lau dọn. Nghe đâu cô thuê một đứa sinh viên ở trong khoa tới dọn nhà hộ, hai ngày một lần, nhưng không chịu trả tiền. Thay vào đó, điểm của nó lúc nào cũng cao chót vót, không bao giờ trượt môn nào. Bộ đồng kị cô mua hơn trăm triệu chạm trổ rồng phượng tinh xảo đến từng cọng gỗ. Trên chiếc đôn gỗ đen kịt bày con sư tử xanh bằng đá cẩm thạch bóng nhoáng cộng hưởng với bộ ấm chén pha lê phản chiếu ánh sáng các đèn màu, lấp lánh, bóng lộn như cửa hàng trang sức. Cái Thắm càng nhìn càng thích, đến nhà các cô cứ như đi tham quan vườn thú, toàn những cái lạ, những con thú lạ mà nó chưa thấy bao giờ.

          - Các em ngồi đi! Cô cũng vừa về xong. Đợt này cô phải gấp rút làm cho xong cái luận án tiến sĩ nên bận tù cả mặt.

          Cô vừa nói vừa ân cần pha trà, bóc bánh mời mấy đứa. Nhà cô lúc nào cũng đề huề bánh kẹo, trái cây. Toàn đồ người ta biếu cả, lớp này lớp nọ, học sinh này học sinh kia, ai đến cũng vác theo hộp bánh, hộp kẹo, ăn không hết lại đổ ra mời khách cho đỡ phí, không thì cho chó ăn. Khổ thân chúng nó, lúc đầu còn e dè, về sau ăn nhau nháu như bò vớ được cỏ. Đói quá mà! Đi từ chiều kịp ăn uống gì đâu! Vừa đói vừa rét, lại mệt đến lả cả người. Ai nói đi thầy cô là sung sướng?

          - Thế đã đi được những ai rồi? – Giọng cô ân cần.

          - Bọn em vừa ở nhà cô Chín về cô ạ. – Liên đáp, mồm vẫn ăn ngon lành.

Nghe nhắc đến cô Chín, cô Ngoan cười mỉm, giọng từ tốn:

- Cô bảo này, cô Chín mà nói gì chúng mày đừng có nghe, bẩn tai ra!

- Sao lại thế hả cô? – Linh tò mò.

- Cô còn lạ gì cô Chín nhà chúng mày. Xin lỗi, cô nói bậy tí, chứ cô Chín sắp về hưu rồi nên có nể nang ai đâu, dạy lớp nào chẳng gạ đi tiền như phò già gạ khách. Cô chúa ghét cái kiểu kiếm tiền tỏn mọn ấy, người khôn còn đầy cách kiếm tiền đẳng cấp hơn. – Cô nhấp giọng – Thế kì này cô ấy có bắt chúng mày mua sách vở gì không?

- Dạ, bọn em mua hai quyển giáo trình do cô ấy viết ạ.

          - Đấy, cô biết ngay mà! – Cô đánh đét vào đùi vang bốp một cái, như chó vớ được xương – Năm nào mà cô Chín chẳng bán sách cho học sinh. Mấy cái sách vớ vẩn cóp nhặt mỗi chỗ một tí rồi chép lại, bán một lãi ba. Mà khổ, không đăng kí mua thì cô ấy trù, hạ điểm chuyên cần xuống phải biết. Thôi chúng mày cứ cố học nốt, năm sau cô ấy về hưu rồi.

          - Em thấy sách cô Chín viết cũng được cô ạ. – Nguyệt rụt rè nói đỡ cho cô Chín.

          - Mẹ! Được cái gì! – Cô gạt phắt - Ngữ như cô Chín chỉ đi lòe học sinh chứ lòe được ai. Cô ấy mới dạy đại học được có chục năm nay thôi, trước đấy toàn dạy cấp ba, chạy cả đống tiền mới lên được đấy. Hồi đi thi đại học thì cũng trượt năm bảy lần. Nói thật, cô ấy còn ngu hơn cả sinh viên ấy chứ. Chúng mày làm bài thi môn cô ấy chỉ cần chữ đẹp, với lại càng dài càng tốt, cô ấy chẳng biết gì mà chấm đâu. Cái loại không biết gì thì chỉ thích dài với đẹp thôi, bệnh hình thức mà. Cô Chín ngày trước cũng vênh vẻ lắm, phe của thằng cha hiệu trưởng cũ, từ hồi hắn về hưu thì cũng cúp đuôi như chó, chẳng ho he gì nữa. Ở khoa này có cô Chín với cô Phòng là hai con chó sói già. Chừng nào hai cô này về hưu thì khoa mới đi lên được. Ấy, các em uống nước đi! – Cô lại rót trà đưa từng đứa một, vẻ tâm đắc như kiếm được đồng minh. Ở chốn này, việc nói xấu người mình ghét với học sinh để kéo bè kéo phái vốn không còn xa lạ.

          Cái Thắm vẫn ngắm nhà cô nãy giờ và tự hỏi, không biết chồng cô làm gì. Ừ thì cô làm trưởng khoa, nhưng trưởng khoa thì làm gì giàu đến vậy. Chắc chồng cô phải làm giám đốc công ty lớn lắm. Nghĩ vậy, nó buột mồm:

          - Cô ơi, chú nhà cô hiện đang làm gì ạ?

Cô cười khẩy nửa miệng:

- Con bé này quan tâm nhà cô gớm. Chú nhà cô cũng làm ở trường mình đấy thôi, là thầy Hùng trưởng phòng đào tạo đấy. Chúng mày cứ lên phòng đào tạo kiểu gì chẳng thấy.

          Nghe cô nói cái Thắm lại càng ngạc nhiên, làm trưởng phòng đào tạo của một trường đại học thôi mà cũng giàu chẳng kém gì chủ tịch một công ty lớn. Nó cứ tưởng làm công chức nhà nước thì lương ba cọc ba đồng, ai dè cũng làm ăn kinh doanh lớn thế.

          Mấy đứa ngồi đến hơn tám rưỡi thì xin phép cô về. Trời lạnh nên cô chỉ tiễn chúng nó đến cửa, còn từ cửa ra cổng là bà giúp việc tiễn hộ. Cô không quên dặn nhỏ chúng nó sau này có thắc mắc gì về điểm giả hay công việc thì cứ đến gặp cô. Năm nào cô chẳng giữ vài sinh viên ở lại khoa, đều qua tay cô hết. Trước khi về cô còn nhắc Liên thu thêm tiền đưa cho cô. Năm nay quán triệt đi hết các thầy cô trong khoa, không dạy cũng phải đi, chỉ có điều đi thông qua cô chứ không cần đến tận nhà.

***

          Đã gần chín giờ, chúng nó còn phải đến nhà thầy Mạnh dạy tiếng Anh cho kịp, đến muộn là thầy đuổi về chứ không thèm tiếp. Làm công việc “chạy sô” giáo viên cũng cực lắm.

          Nhà thầy Mạnh ở tận huyện Thái An, xa tắp mù khơi. Đường quê không đèn, tối hun hút. Hai bên đường vắng tả vắng tơi, không một bóng người, không một bóng nhà, chỉ có tiếng quạ, tiếng chim lợn ăn đêm kêu rả riết đến rợn cả người. Trời về đêm nhiệt độ càng xuống thấp, lạnh đến tím da tái thịt. Sương giăng xuống như mẻ lưới bạc bọc lấy không gian một màu trắng xóa mù mịt. Đứa nào cũng rét run cầm cập, tay chân loạng xoạng, mắt lồi hết gân xanh gân đỏ. Có nhiều đoạn phải đi qua bãi tha ma, mùi tử khí bốc lên ẩm ướt từ những ngôi mộ mới cất, kèm theo những ánh lửa ma trơi lập lòe làm chúng nó dại cả sống lưng, chỉ biết cắn môi mà phóng cho nhanh. Đi thầy đi cô mà như đi vào động dạ xoa, nhơ nhớp, nhầy nhụa và đáng sợ đến ghê người.

          Đang đi thì xe Liên hết xăng, tắt ngúm giữa đường. Cái bọn cho thuê xe chó đểu! Không hiểu nó chỉnh kim xăng kiểu gì mà lúc đi thì đầy, bây giờ đã không còn vạch xăng nào. Giữa đồng không mông quạnh, khốn nạn cho chúng nó, dắt bộ cả cây số cũng chẳng thấy trạm xăng nào.

          Dắt qua một góc tối, bỗng một đám thanh niên từ đâu nhảy ra chặn đường, điệu bộ rất cà chớn. Bọn này chắc là trẻ trâu trai làng đi tụ vạ ăn đêm về. Thằng nào cũng gầy teo xương teo thịt, đen nhẻm đen nhèm, đầu tóc lộn sòng như đầu tôm, quần áo tân thời nhưng rẻ tiền, lâu ngày không giặt đánh bết vào nhau, chẳng khác gì mớ rẻ rách lót ổ chó đẻ. Người chúng bé cỏn con như cái kẹo mút dở, nhưng lại thích tỏ vẻ hổ báo đàn anh đàn chị, đúng chất thanh niên Việt Nam thế hệ hội nhập, đói ăn, vô công rồi nghề. Một thằng tiến đến gần cái Nguyệt, giọng lấc cấc.

          - Mấy em đi đâu đêm hôm thế này? Xe hỏng à? Dắt vào đây bọn anh sửa cho!

          Nói rồi, nó đưa tay mân mê cổ cái Nguyệt làm con bé sợ khóc thét. Mấy thằng còn lại đang định sấn vào... May quá, có một bác đi xe máy tới, quát to:

          - Mấy thằng mất dạy kia. Lại đi trêu gái. Về mau không tao gọi công an đến gô cổ chúng mày lại bây giờ! Lũ mất dạy!

          Bọn kia nghe vậy chạy lủi mất, để lại mấy đứa con gái đang sợ chết đứng người, không cử động nổi. Cái Nguyệt vẫn khóc rưng rức, chưa bao giờ nó sợ và kinh hãi đến thế. Người đàn ông phóng xe tới chỗ chúng nó hỏi han:

          - Các cháu đừng sợ! Mấy thằng này bác biết cả, nhà chúng nó ở trong xã, cái bọn thất bại của xã hội núp sau tre làng ấy mà. Bọn này bác đe suốt. Mà đi đứng làm sao lại lẩn thẩn vào đây thế này?

          - Xe hai bạn này bị hết xăng giữa đường nên chúng cháu phải dắt bộ ạ. – Nhi bình tâm một lúc mới dám nói.

          - Ở gần đây có trạm xăng nào không bác ơi? – Cái Thắm nhanh nhẹn.

          - Gần đây thì không có, phải đi tiếp hai cây nữa mới có. Mà giờ này chắc gì họ còn bán.

          Người đàn ông ngẫm nghĩ một lúc rồi bảo Liên mở bình xăng ra. Lập tức, ông lấy vòi hút bia cho vào mồm hút xăng từ xe mình sang xe Liên. Chẳng mấy chốc đã đầy hơn nửa bình.

          Có xăng, xe nổ máy ngon ơ. Cả lũ mừng quýnh, cảm ơn rối rít.

- Bác bán bia ở gần đây, giờ mới hết khách. May cho các con là xe bác mới đổ đầy bình xong đấy. Tối muộn thế này còn đi đâu lang thang ngoài đường thế?

          - Dạ chúng cháu đến nhà thầy ạ. – Nhi lễ phép trả lời.

          - Nhà thầy ở đâu?

          - Dạ ở xã Tính Phong ạ? – Liên đáp.

          - Trời đất, xa vậy mà cũng bắt học sinh tới, lại đêm hôm thế này! Sao thầy mày khốn nạn thế? – Người đàn ông thốt lên ngạc nhiên, vẻ bất bình.

          - Dạ không bác ơi, tại chúng cháu phải đi nhiều người quá nên đến muộn. – Nguyệt thanh minh – Để cháu trả bác tiền xăng ạ.

          - Cái con bé này dở hơi à? Có tí xăng đáng bao nhiêu. Thôi đi đi không muộn!

          Cả lũ tíu tít cảm ơn người đàn ông rồi tiếp tục hành trình xa xôi, trời vẫn lạnh nhưng lòng người đã sưởi ấm cho nhau. Ở giai tầng dưới của xã hội đâu đó vẫn còn người tốt, tốt hơn nhiều so với những kẻ được coi là văn minh, lịch sự, đẳng cấp cao, mà não chỉ để trồng hoa xuyến chi.

          Nhà thầy Mạnh ở quê, đúng kiểu “nhà không số phố không tên” nên rất khó tìm, dù có địa chỉ vẫn không thể lần ra nếu không có chủ nhà ra đón. Đã vậy, ở quê nhà nào cũng tắt đèn ngủ sớm, chẳng hỏi thăm ai được. Trời lại đương đổ cơn mưa phùn như hàng trăm mũi kim xát vào người chúng nó. Cái Nhi bắt đầu ho lạc giọng, còn Nguyệt sụt sùi đến khổ với đám nước mũi cứ chực chảy ròng ròng. Bí quá, Liên đành phải gọi cho thầy.

          - A lô thầy Mạnh ạ? Em là Liên đây ạ. Thầy ơi, cán bộ lớp chúng em đến cảm ơn học phần thầy, bọn em đang ở gần nhà thầy nhưng không tìm được nhà. Thầy có thể ra đón bọn em được không ạ!

Ở đầu dây bên kia, giọng đàn ông lè nhè:

          - Thôi chết! Thầy phải đi ăn cưới bạn trên Hà Nội, với lại phải lo công chuyện trên này nên hai ba ngày nữa mới về. Thầy vừa đi chiều nay xong, vội quá nên quên không báo cho em. Thôi các em cứ về đi, khi khác đến cũng được. Cơm không ăn gạo còn đó, lo gì em!

          Nói rồi thầy cúp máy cái rụp, không một lời xin lỗi. Liên thững cả người, không nói được câu gì, nước mắt cứ chảy ra, ấm ức đến nghẹn cả họng, tức mà không dám tức. Cả bọn buộc phải lủi thủi đi về, đói và rét đến mệt lả cả người đi, mắt nhòa đi vì nước mưa và nước mắt, vừa giận lại vừa sợ nên phóng bạt mạng chẳng còn thiết gì nữa. Đời chúng nó chưa bao giờ khổ và nhục như hôm nay.

          Ở Việt Nam, đa số những người làm nghề ngồi trên đầu người khác thường mắc phải bệnh điệu, điệu đến chảy hết mọi thứ nước từ mọi bộ phận từ trên xuống dưới ra, tiền thì thèm đến nhỏ dãi nhưng cũng phải để người khác khốn khổ đã thì mới chịu nhận, không thì không đành lòng.

***

          Đến hôm sau, chỉ còn Thắm với Liên trụ được. Nguyệt sốt nặng đêm đó, Nhi thì viêm họng, ho đến nổ phổi, phải xin nghỉ học. Còn cái Linh bị bỏng lạnh đóng vẩy ở quanh mồm, trông phát ghê, chẳng dám ló mặt ra ngoài đường. Hôm nay Liên bực mình lắm nên đã sạc cho cái Hằng một trận. Nó dám bảo cán bộ lớp lợi dụng việc đi học phần cho lớp để làm thân với các thầy cô mới tức. Nó nghĩ ai làm cán bộ thì cũng lươn lẹo hết sao? Đến lúc Liên đi xuống bảo nó đi nốt bốn thầy cô hôm nay thì nó rụt vòi vào. Đúng là cái bọn ghen ăn tức ở, rảnh rỗi kiếm chuyện để cào bằng. Không gì nhỏ nhen và phức tạp hơn thế giới đàn bà trong một đất nước đàn bà.

          Chiều nay Liên đã mua sẵn két bia, định đến nhà thầy Ích trước tiên. Nhưng vừa vào đến thành phố, thầy gọi điện bảo phải đi ăn tiệc, hẹn tối muộn hẵng đến, làm Liên với cái Thắm phải lóc cóc vác két bia nặng trịch diễu đi khắp phố phường. Trời hôm nay vẫn mưa phùn, nước mưa bắn vào làm chỗ bìa giấy bên ngoài két bia nhão ra. Đi đến đoạn Gốc Chuối, Liên tránh không kịp một bà đang sang đường nên bị đổ xe, may mà quần áo dày nên không bị xước xát gì. Chỉ phải nỗi, két bia bất trị vừa rơi xuống đường đã bục tung, từng lon bia lăn lông lốc trên đường như gà sổ chuồng. Đường chiều đông, bình thường đã tắc, lại càng thêm tắc. Chẳng ai thèm đỡ chúng nó dậy, cũng chẳng ai nhặt bia cho chúng nó, nhưng chửi mắng thì xôm lắm, mỗi người một câu nhảy vào. Người này thấy người kia chửi thì cũng chửi góp vui. Người Việt Nam có tính sống bầy đàn quen rồi, cứ người này làm thì người kia cũng phải hùa theo cho có miếng, để còn biết mình đang tồn tại.

          Loay hoay mãi, cuối cùng cũng nhặt được chỗ bia, nhưng nhìn vào thùng chỉ còn lại phân nửa, Liên thấy lạ quay sang hỏi Thắm:

- Thắm ơi sao chỉ còn có nửa già thùng bia nhở? Bạn nhìn quanh xem còn lon nào bị ở đường không?

Thắm đảo mắt một lượt, soi kĩ từng ngóc ngách quanh đó nhưng tuyệt nhiên không thấy bóng dáng một lon bia nào. Nó ngây người một lúc rồi cũng hiểu ra, quay sang nhìn Liên mà than:

- Thôi rồi Liên ơi! Nửa chỗ bia còn lại chắc bị chúng nó hôi hết rồi, nãy đường đông mình không để ý.

Nghe Thắm nói vậy, Liên tức lắm, hai mắt đỏ ngầu mà không làm gì được, chỉ biết lầm bẩm chửi:

- Tức quá đi mất! Mang tiếng thành phố trung tâm mà vẫn còn lắm đứa đói ăn, ăn bẩn như thế. Để xem, chúng mày nuốt không trôi nổi lon bia đâu! Đái ra máu cho mà xem! Một lũ mạt vận!

 Cũng may còn được nửa thùng bia, nhưng lon thì méo, lon thì bẩn, lại có lon dính cả cứt chó nữa. Nhìn đến là tởm. Cái Thắm bắt đầu sợ, nó khóc rưng rức.

- Làm sao bây giờ, còn có nửa thùng bia mà lại bẩn thế này thầy mắng chết?

- Mắng gì mà mắng, đằng nào thầy chẳng uống vào mồm, có dính cứt vẫn uống ngon lành. Mà thầy cần tiền là chủ yếu, bia chỉ là phụ thôi, cũng là thứ nước vàng khè như nước đái chứ báu gì mà phải thèm thuồng.

Chưa bao giờ Liên mạnh mồm và nói bậy như hôm nay, không giống nó mọi khi chút nào, khiến cái Thắm cũng phải sợ. Nhưng quả thực, từ bé tới giờ, nó chưa từng va phải những hoàn cảnh trớ trêu, nhục nhã và đáng giận đến thế này. Nhà nó dưới quê nghèo thì nghèo thật đấy, nhưng ít ra cái tình người vẫn còn bao bọc được nhau mà sống. Còn giữa cái nơi phồn hoa rẻ mạt này, mọi thứ thối tha bị văng hết ra, đập vào mặt nó chan chát, rát đến tận xương.

***

Nhà cô Phòng bốn tầng, sơn màu hổng nổi bật nhất khu Linh Tràng. Chồng cô mới mất năm ngoài, nghe đồn bị xã hội đen thanh toán lẫn nhau. Trước nhà cô là sới bạc to nhất nhì quận, nhưng giờ chẳng ai lui tới nữa. Cô không có con nên ở một mình, nhà cửa cũng bề bộn. Liên bấm chuông nhưng cô không ra, gọi điện thì cô bảo đứng đợi cô một chút, cô đang dở việc nhà. Đợi những nửa tiếng sau cô mới lò dò bước ra, mặt mày cau có.

- Đã bảo cứ đưa luôn ở trường cho xong lại còn đến nhà làm gì cho bẩn nhà tôi ra? Thôi, đến rồi thì vào đây!

Chưa kịp ngồi, cô đã sa sả:

- Mà đừng ngồi lâu để xin tôi rút đề đấy.

          Cầm túi quà, mở ra xem thì thấy có hộp bánh và phong bì, cô lạnh lùng.

- Lần sau có quà giá trị thì hãy để kèm vào, còn không thì cứ phong bì mà đưa, tôi ăn gì bánh mà để vào đây? Toàn bánh rẻ tiền mà cũng đem đi biếu.

          - Nói rồi cô vất toẹt túi quà sang một bên làm hai đứa sượng cả người. Cô chẳng thèm mời nước, nhưng cũng giả bộ hỏi han cho có lệ.

- Thế đi những ai rồi?

          - Dạ, hôm qua thì bọn em mới đi được thầy Lợi, cô Chín và cô Ngoan ạ. – Liên lễ phép.

Thấy nhắc đến cô Ngoan, cô cười nhếch mép kiểu khinh thị:

- Từ nhà cô Ngoan mà sang nhà tôi như kiểu từ nhà Nghị Quế sang nhà chị Dậu ấy nhỉ?

- Nhà cô cũng đẹp mà cô. – Thắm nói đỡ, giọng thảo mai.

- Nhà tôi thì sao dám so với nhà cô Ngoan. “Ăn” bao nhiêu mới có được cái nhà ấy đấy.

          - Làm trưởng khoa giàu vậy hả cô? – Thắm hỏi hồn nhiên, tiếp xúc với các thầy cô nhiều nên nó cũng bạo dần.

          - Lương thì cũng như chúng tôi, nhưng cô Ngoan được cái thủ đoạn có thừa. Các bạn tưởng tự nhiên cô ấy được làm trưởng khoa ấy à? Tiền tỷ đấy nhé. Thời buổi này cần gì năng lực, tiền thôi.

- Nhưng... em thấy cô Ngoan cũng là tiến sĩ nên chắc cũng giỏi chứ cô nhỉ?

- Giỏi cái đếch gì, dốt như bò tót! Ban đầu cô ấy thi nghiên cứu sinh ở trường sư phạm trượt thẳng cẳng đấy, về trường tổng hợp thi mà vẫn còn trượt. Cuối cùng chạy sang viện, đút cho lắm tiền vào để được cái bằng tiến sĩ. Có mà tiến sĩ giấy. Gần nửa tỷ cái bằng tiến sĩ của cô ấy đấy, học hành gì. Cái loại ấy thùng rỗng kêu to, dốt mà lại tưởng mình giỏi, huênh hoang khắp nơi. Đợt này cô ấy còn đang rục rịch chạy lên phó giáo sư nữa cơ. Chắc định sau khi về hưu vẫn bám lại trường vơ vét thêm chục năm nữa cho đã cái lỗ mồm đây mà [2]. Tôi còn lạ gì cái loại người mượn danh khoa học để nốc tiền vào họng. Nghiên cứu gì cái ngữ ấy. Các bạn mà muốn ở lại khoa thì cứ xác định mất riêng cho cô ấy gần trăm triệu nhé, còn các vị khác chưa tính.

Thấy cô nói hăng quá, Thắm nổi tính tò mò, nó giả vờ hỏi dò:

- Thế còn chồng cô Ngoan thì sao hả cô?

- Thế các bạn không biết à, thằng cha Hùng trưởng phòng đào tạo đấy. Tôi còn lạ gì cái phòng đấy. Chạy điểm, chạy bằng, chạy môn, cứ vào đấy. Mà các bạn ít vào đấy thôi. Ở cái phòng ấy cái gỉ cái gi, cái gì cũng quy ra tiền được. Vợ chồng cô Ngoan "đi đêm" với thằng hiệu trường, làm vương làm tướng với ai chứ tôi là tôi đếch sợ, tôi còn biết đầy cái thối của nhà cô ấy. Chẳng qua tôi chưa thèm nói thôi. Mà các bạn thì tôi khuyên thật, nếu có tiền thì cứ chạy vào mấy cái phòng ban trường mình, sang cắp ô đi tối cắp ô về nhưng tha hồ kiếm tiền, phòng nào cũng kiếm được hết. Cứ đè đầu lũ sinh viên ra để mài tiền thì không bao giờ lo đói. Chứ đừng đi dạy như chúng tôi, vất vả ra mà tiền chẳng có là bao.

          Nói xấu các cô chán chê xong, cô Phòng lôi ra một tờ catalog, giọng chào hàng dẻo như kẹo kéo. Thì ra cô bán hàng cho một công ty đa cấp. Chẳng hiểu cô gạ gẫm thế nào mà Liên với Thắm cũng mất gần trăm nghìn mua sản phẩm cho cô. Cái mồm giáo viên mà đi bán đa cấp thì dẻo phải biết.

***

Chuyến ghé thăm nhà cô Phòng làm cho cả Liên và Thắm gần như mất hết niềm tin vào sự cao quý, thanh bình của nghề giáo mà chúng nó vẫn nghĩ trước kia. Đúng như cô Chín nói, chốn này như chốn chợ búa, người ta nói xấu, dìm hàng, dẫm đạp lên nhau nhoay nhoáy như giống thú vật. 

          Rời khỏi nhà cô Phòng, hai đứa lại tiếp tục đến nhà thầy Đãng. Thầy còn trẻ, chưa có vợ, trước cũng là sinh viên của trường nhưng được “giữ lại”. Thầy giỏi lắm, mới về trường được hơn ba năm mà đã mua được nhà riêng, dù chỉ dạy thể dục. Thầy đẹp trai, lại có vẻ phong tình nên con gái đứa nào cũng có cảm tình với thầy. Cứ thi thoảng thầy lại mời được một vài em nữ đi cà phê cà pháo. Vừa nghe thấy tiếng Liên gọi ngoài cổng, thầy đã đon đả chạy ra. Quả là thầy vẫn còn chất đàn ông nên không làm kiêu như các cô và một số thầy khác.

          - Các em vào nhà đi, đừng ngại!

Thầy đón tiếp chúng nó rất nhiệt tình, mời nước nôi chu đáo.

          - Các em uống gì? Nước ngọt, cà phê, hay bia? Hay… rượu nhé!

          - Dạ thôi bọn em uống nước lọc cũng được thầy ạ. Thầy chu đáo quá ạ! Cô nào mà lấy được thầy là hết ý đấy ạ!  - Cái Thắm lại tiếp giọng thảo mai. Đi thầy cô nhiều, tiếp xúc với giới trí thức nhiều làm nó bạo hơn và cũng lươn lẹo hơn.

          Thầy tiếp chuyện chúng nó, mắt liếc nhìn khắp cơ thể từ đầu đến chân, nhìn không sót chỗ nào rồi mới đả đưa hỏi:

          - Thế các em nhà ở đâu?

          - Dạ, em ở Ninh Bình, còn bạn Thắm ở Cao Bằng ạ. - Liên đáp.

          - Các em gái quê mà xinh nhỉ, còn hơn cả con gái thành phố! – Thầy bắt đầu buông giọng tình tứ, mắt vẫn nhìn không thôi. – À, Thắm cho thầy xin số điện thoại, Liên thì thầy có rồi.

          Rồi thấy rút máy để lưu số, nhưng không hiểu sao lại lóe lên ánh flash.

          - Ồ, thầy xin lỗi! Thầy ấn nhầm nút chụp ảnh. – Thầy cười nhẹ, thản nhiên như không. Hình như thầy làm những việc này quá quen rồi.

          Ánh đèn flash nhóe lên đột ngột như một cơn điện xẹt làm Liên giật mình nhớ tới lời dặn của bà chị họ mấy hôm trước: “Mày đến nhà ông Đãng phải cẩn thận đấy! Ông ấy mà xin địa chỉ hay gạ giới thiệu với người này người nọ thì cứ bơ đi. Ông này cầm đầu đường dây gái gọi sinh viên ở trường mình, toàn chăn sinh viên làm “rau” cho bọn thành phố thôi. Cán bộ, quan chức, dân kinh doanh, đủ cả. Kí túc xá chị ở có mấy con bé bị ông ấy chăn rồi, tối nào cũng thấy có ô tô đến rước, đến tận sáng mới mò về. Bọn này nó chê gái thành phố, thích gái quê như mình, mộc mộc tí nhưng hàng sạch. Mày liệu mà cẩn thận không hỏng đời!”

Liên còn đang bần thần chưa biết làm gì, thầy đã nhanh mồm quay ra hỏi Thắm:

          - Nếu chưa có người yêu thì để thầy giới thiệu cho, thầy có mấy anh bạn làm công an giao thông cũng khá lắm, mỗi tháng các anh ấy bét nhất cũng phải kiếm được chục triệu.

          - Làm công an giàu vậy cơ hả thầy? – Thắm ngạc nhiên.

          - Ừ thì cũng đủ ăn, nhưng được cái không lo thiếu thốn. Khi nào bí tiền thì mặc bộ quân phục vào, ra đứng đại ở một góc nào đấy làm “anh hùng Núp”, chừng nửa tiếng là đủ tiêu bét nhè. Haha…

Chưa để thầy nói hết câu, Liên đã ngắt lời:

          - Thầy ơi, bây giờ muộn rồi, bọn em còn phải đi mấy cô nữa cho kịp thầy ạ. Bọn em xin phép thầy ạ!

          Rồi nó dắt tay cái Thắm đi thẳng, chẳng dám ngoái lại. Lúc ra đến cửa, thầy vẫn ới theo:

          - Lúc nào khó khăn mà cần tiền thì cứ đến gặp thầy, thầy sẽ giúp!

Chẳng biết sau hôm nay thầy có mồi được em nào không, chỉ biết cái Thắm đang mở cờ trong bụng với những con số hàng triệu mà thầy đưa ra.

***

          Gần tám giờ, hai đứa mới đến nhà cô Thi. Nhà cô nằm sâu trong một con ngõ nhỏ gồ ghề những lát gạch đỏ bàng bạc qua những vết người đi. Chúng nó có phần ngạc nhiên, vì nhà cô Thi không đồ sộ như những thầy cô khác, chỉ là một căn nhà nhỏ lợp tôn xi măng, tường rêu quét ve đã sỉn màu và có nhiều đường nứt bao quanh. Trước nhà có một mảnh vườn nhỏ xinh trồng mấy cây rau quả, trông cũng bình dị như ở quê chúng nó.

          Cô mở cửa, nhẹ nhàng mời hai đứa vào nhà, lại còn cẩn thận lấy dép cho chúng đi khỏi lạnh chân. Vừa vào nhà, cô sờ tay chúng nó, trách:

          - Rõ khổ chưa, đi ngoài đường mà không chịu đeo găng, để tay chân lạnh cóng thế này.

          Rồi cô lấy hai cốc nước vối nóng giúi vào tay chúng nó. Đang lạnh mà được cầm cốc nước nóng cho mềm tay thì sảng khoái phải biết. Thấy hai đứa có vẻ mệt, cô hỏi ân cần:

          - Thế ăn uống gì chưa?

          - Dạ… chưa cô ạ. – Liên rụt rè.

          - Khổ, chắc đi nhiều thầy cô quá chứ gì? Thôi vào đây ăn luôn với cô cho vui!

          Nói rồi cô kéo tay hai đứa vào nhà trong, mặc cho chúng nó từ chối đây đẩy. Tính cô thế, đã mời ai thì phải mời bằng được. Bữa cơm tối nay giản mộc như chính con người cô, chỉ có đĩa đậu rim cà chua và củ cải luộc chấm mắm cáy. Nhưng không biết vì đói, vì rét hay vì tấm lòng chân thành của cô mà chúng nó ăn lấy ăn để. Ngon lắm! Bình thường Liên chỉ ăn có hai bát cơm, hôm nay ăn tận ba bát, chẳng ngại ngùng, cũng chẳng làm khách, cứ tự nhiên như ở nhà. Đây là bữa cơm ngon nhất mà Liên được ăn từ hồi lên thành phố nhập học tới giờ, món đậu rim ngọt mướt và thơm phức, càng ăn lại càng thèm. Chắc nó sẽ nhớ mãi món đậu rim này, không thể nào quên. 

         Đang ăn thì Liên ngẩng lên, thấy cô đang nhìn hai đứa nó, thỉnh thoảng lại lấy đũa gắp từng miếng đậu béo núc vào bát chúng. Chưa bao giờ nó ngồi gần cô đến thế, mái tóc lấm tấm bạc và những vết đồi mồi chớm xuất hiện đằng sau nếp nhăn nơi khóe mắt của cô làm nó nhớ đến mẹ. Chắc cô cũng như mẹ nó, cũng phải nhịn ăn nhịn uống, chắt chiu từng đồng để nuôi con học đại học. Cùng là giảng viên đại học mà sao nó thấy cuộc sống của cô khác với những con người kia quá. Nghĩ đến đây, nó thấy cay mắt, chỉ muốn ôm chầm lấy cô.

          Cơm nước no nê xong cô lại mời chúng nó lên nhà uống nước, nhất quyết không cho rửa bát kẻo lạnh tay. Nhà cô chỉ có gian phòng khách, gian bếp và một căn gác lửng để ngủ và soạn giáo án. Cô có một chị đã lấy chồng, còn chồng cô vẫn đang làm bảo vệ, hôm nay chú phải làm ca đêm nên không về. Cô mở túi quà đưa lại hộp bánh cho Liên rồi bảo:

          - Cầm về mà ăn với nhau! Cô nói chân tình, cô chẳng muốn nhận mấy cái này đâu. Cô đi dạy chúng mày thì nhà nước trả lương cho cô rồi chứ tiền nong gì nữa. Nhưng, mình sống trong xã hội, trong tập thể như cái nan hoa ở bánh xe, xe đi thì mình phải đi, xe dừng thì mình phải dừng, không đi lệch ra khỏi trục của nó được, nó nghiến mình chết ngay! – Cô lại nhìn chúng nó trân trân một lúc rồi mới nói tiếp - Nếu không phải đi ai nữa thì ở đây ngủ với cô, mai về! Thân con gái mà đêm hôm cứ lao ầm ầm ra đường thế cho khổ ra. Không hiểu cái lũ khốn nạn ấy nó nghĩ gì mà năm nào cũng hành con người ta thế này?

          - Bọn em phải đi thầy Lợi dạy thống kê nữa cô à... – Liên ậm ừ một chút trong lòng rồi cũng bật ra – Cô ơi… sao… sao em thấy cô không giống những cô khác?

          Dù biết hỏi như thế là vô duyên lắm, nhưng Liên bỗng thấy thương cô, và càng thương thì mối băn khoăn càng lớn. Nó không thể hiểu vì sao, vì sao cùng là giáo viên, cùng đi dạy học, cùng ăn lương nhà nước mà lại có sự cách biệt lớn trong cuộc sống của những con người ấy đến như thế. Trong cùng một nghề mà cũng có sự tách biệt về đẳng cấp sao? Cuộc sống của họ như hai tầng thế giới cách xa nhau cả ngàn cây số. Họ khác nhau về kinh tế, lối sống và khác cả về nhân cách. Cô cũng biết ý của nó, cười trừ:

- Ừ thì mỗi cây mỗi hoa mỗi nhà mỗi cảnh em ạ!

          - Em cứ tưởng làm giáo viên, công chức thì đồng lương phải như nhau chứ cô? Như thế thì bất công quá! – Cái Thắm nói chen vào, nó cũng bức xúc như Liên.

          Cô nhìn chúng nó trìu mến, cười nhẹ:

          - Các em đừng vội trách các cô ấy. Đồng lương nhà nước cho là đồng lương chết đói, chẳng đủ sống. Chỉ có làm trong công an, quân đội thì may ra lương cao vì nhà nước cần nuôi quân để bảo vệ, chứ như các cô thì nghèo lắm. Mà có gia đình rồi thì các em mới hiểu, bao nhiêu thứ phải lo toan, bộn bề, chỉ trông vào đồng lương còm cõi thì không thể đầy đủ được em ạ. Làm người ai cũng có tham vọng, ai cũng muốn đi lên, chẳng ai muốn dậm chân tại chỗ. Còn những kẻ như cô, người ta gọi là người của thời bao cấp, thuộc về dĩ vãng rồi, ăn mày quá khứ để mà sống thôi. Vả chăng, cô cũng tự thấy mình không có khả năng bon chen, dẫm đạp lên người khác, lương tâm mình nó không cho phép em ạ. Thôi, cụ Nguyễn cũng nói rồi, “Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ. Người khôn, người đến chốn lao xao”. Họ khôn thì họ giàu có, mình dại cũng không nên trách họ. Dù sao, sống tiết kiệm hết mức thì cũng đủ tiêu, không phải nợ nần là may lắm rồi. Nhìn lên thì không bằng ai, nhìn xuống chẳng ai bằng mình, đời còn nhiều người khổ hơn mình lắm. – Rồi cô lại nhìn trân trân vào hai đứa cho đôi mắt thêm sâu - Cô chỉ khuyên các em rằng, sau này có đi dạy cũng gắng kiếm tiền bằng chính mồ hôi nước mắt của mình, đừng chà đạp lên người khác! Mình làm trong môi trường giáo dục thì dẫu ít dẫu nhiều cũng nên sống sao cho nhân văn một chút, cho đúng là con người. Nghề giáo là nghề cao quý. Nhục nhất là cái nhục bị nhân dân khinh rẻ, bị người đời chửi rủa. Ở trường đại học họ chỉ dạy các em kiến thức chứ không dạy nhân cách, môi trường giáo dục này nó cũng xô bồ như chốn chợ búa thôi. Nhưng các em cũng đừng vì thế mà mất niềm tin vào nghề, bởi các em chính là người tạo ra nghề mà!

Những lời tâm sự chân thật của cô, cả Liên và Thắm đều thấm thía đến từng hơi từng chữ. Đúng là trong cái xã hội ti tiện, nhỏ nhen, tanh tưởi này vẫn còn đâu đó những nhân cách đáng để làm người, dù chỉ như ánh nến lóe lên trong đêm tối thôi cũng đủ soi đường cho người ta đi. Cứ đi theo ánh sáng đó, không cần phải nhìn vào màn đêm xung quanh để làm tối bản ngã của mình đi.

Lúc ra về, cô còn ấn cho mỗi đứa một đôi găng tay cô tự đan, còn dặn đi thầy Lợi xong thì về nhà cô mà ngủ cho gần. Cô đứng trông hai đứa ra đến tận ngõ, đợi chúng nó đi khuất mới vào nhà. Hơi ấm của cô vẫn đi theo chúng nó suốt con đường lạnh buốt.

***

Hai đứa vừa kịp dừng xe ở cửa nhà thầy Ích thì bị kéo giật lại. Một đứa con gái nhảy ra hỏi, giọng đành hanh:

- Bạn cũng đi thầy hả?

          - Ừ, thế còn bạn? – Liên ngạc nhiên.

          - Bọn tớ cũng đi thầy! Bạn ra góc kia đứng đợi đến lượt đi! Bọn tớ chờ ở đây từ tối tới giờ mà còn chưa được vào đây này.

Lúc ấy Liên mới để ý quay lại thì thấy còn vài tốp nữa cũng đang đứng đợi. Đã gần mười giờ mà ngõ nhà thầy vẫn đông kín người, cứ hết tốp này lại đến tốp kia, tấp nập ra vào, nói cười rôm rả như người ta đi lễ. Hôm nay đi thầy đông vui như trảy hội.

Liên và Thắm là tốp cuối cùng nên phải đợi đến gần mười một giờ mới tới lượt. Trông thầy cũng thấm mệt nhưng có vẻ hả hê bên cạnh chiếc bàn bày la liệt hoa quả, bánh kẹo, và phong bì bóc nham nhở. Thầy chẳng nói gì, chỉ bóc phong bì xem tiền. Sau một hồi kiểm tra, thầy quay ra bảo Liên:

          - Đủ rồi đấy. Em cứ về bảo lớp là yên tâm học hành, vào phòng thi mà không làm được bài thì cứ chép lại đề cho đầy mặt giấy. Kiểu gì cũng tám chín hết, miễn không để giấy trắng là được. Thôi muộn rồi, về đi! – Thầy vừa nói vừa bật lon bia tu ừng ực, từng dòng bia vàng ố chảy cả xuống áo. Hình như lon bia thầy đang uống có dính cứt chó?

***

Đường Nguyễn Văn Lan tầm khuya vắng người nên container phóng bạt mạng như chó đêm giữa lảng vảng sương rêu. Đi đến đoạn ngã tư Bắc Đẩu thì gặp đèn vàng, đáng lẽ Liên định vượt quá một chút nhưng cái Thắm sợ các chú công an áo vàng vẫn đang trong giờ cần tiền nên bắt phải dừng. Con bé không biết rằng container thường không dừng đèn vàng cho đỡ tốn nhiên liệu, chỉ đèn đỏ hẳn mới dừng. Liên phanh gấp khựng lại khiến chiếc container đang phê thuốc phía sau không kịp xử lí…

              -         Á!...

Một tiếng thét thảm thiết vang lên giữa đêm tối mù mịt…cứ thế…chiếc container lao tới như máy nghiến kéo lê chiếc xe máy và hai đứa con gái xa tận vài chục mét. Liên càng đau đớn kêu cứu thì nó càng cố tình nghiến mạnh hơn cho chết hẳn mới thôi. Phải chết hẳn thì bảo hiểm mới đền bù chứ dở sống giở chết thì báo hại nó chết mệt. Chiếc xe máy nát bét, còn hai đứa thì không nhìn ra hình người nữa, máu chảy lênh láng khắp đường, thịt dính chặt vào gầm xe, người ta phải dùng cả cần cẩu để nhấc chiếc container lên mới lôi được chúng nó ra. Hai đứa con gái nhà quê phải chết tức tưởi trên con đường thành phố, liệu đây là sự hủy diệt hay cái kết có hậu cho tâm hồn chúng nó?

Cả đêm hôm ấy cô Thi thao thức không ngủ được, cô đợi hai đứa mãi, nhưng chúng nó không về.

***

Sáng hôm sau tin mới báo về khoa, trong lúc cô Phòng và các cô khác còn đang oang oang với nhau: “Cái Liên làm lớp trưởng vẫn kém lắm, đi mỗi hộp bánh với tiền không. Cô nào cũng béo đẫy thì bánh kẹo làm gì không biết? Mà đề nghị cô Ngoan thông qua ý kiến đi tiền tất cả các thầy cô trong khoa mỗi dịp lễ tết nhé! Chứ bây giờ lớp nào cũng chỉ chăm chăm đi mỗi thầy cô dạy chúng nó là không được. Khoa có vài chục giảng viên cơ mà? Phải đi cả chứ? Dù không dạy cũng phải đi!”.

Hải Phòng ngày 23 tháng 7 năm 2013

_Đức Long_

[1] Tếng lóng ám chỉ những cô gái giang hồ, làm nghề mại dâm.

[2] Theo Nghị định số 141/2013/NĐ-CP, người mang chức danh phó giáo sư được phép ở lại công tác thêm 7 năm, nhưng không được tham gia quản lí.