Thứ Năm, 29 tháng 8, 2013

Ru hồn



     Có những lúc muốn ru lòng mình ngủ đi, ngủ ngoan để dừng lại trong đường đời, để nghiệp rũ bỏ trên vai, để thanh thản mà thoát khỏi cõi tạm này.   


          Ru em ngủ ngoan nhé
          Cho đông qua hạ lại về
          Cho nhật nguyệt rời hai vai
          Cho đôi chân xin dừng lại
          Xin bụi trời đừng vấn vương

          Ru em ngủ say nhé
          Cho mắt gặp mặt trời
          Cho nắng rọi qua môi
          Cho nước còn thấy trùng
          Cho biển đừng bão tối
          Để tóc xõa khơi xa

          Máu đã chảy em hãy thôi đừng bước
          Tựa lưng về gốc đa lề phố đông
          Đợi con đò gió đưa về mái ấm
          Cho sen tàn lại nở trong áo đêm.

Hải Phòng ngày 29 tháng 8 năm 2013
_Đức Long_

Chủ Nhật, 25 tháng 8, 2013

Tôi có gì? (thơ văn xuôi)






Tôi có gì

         Tôi chẳng có nhan sắc, sinh ra đã là đứa xấu xí, dị tật
         Tôi chẳng có sức mạnh, bệnh tật và yếu đuối
         Tôi chẳng có chiều cao, chẳng có cân nặng, bé nhỏ và dặt dẹo
         Tôi chẳng có thông minh, chẳng có khéo léo, trời sinh trời đọa
         Tôi chẳng có màu da, chẳng có giới tính, tôi vô loài

          Tôi chẳng có tiền, không ai chọn được nơi chào đời, không ai ăn cướp được của người khác
          Tôi chẳng có quần áo đẹp, chẳng có son phấn, nước hoa, đồ hiệu, chẳng có Iphone, chẳng có laptop, chẳng có SH trưng diện

          Tôi chẳng có bạn bè, chúng khinh tôi vì tôi khác chúng
          Tôi chẳng có người yêu, chúng chỉ muốn bỡn cợt tôi
          Tôi chẳng có Facebook 4000 bạn, chẳng có status trăm like
          Tôi chẳng có gia đình, chẳng ai thân thích, họ ruồng bỏ tôi
          Tôi chẳng có xã hội, chẳng có cộng đồng, họ kì thị tôi vì tôi không giống họ
          Tôi chẳng có quê hương, chẳng có đất nước, tôi không thuộc về nơi này
         
          Tôi chẳng có bàn thờ, chẳng có gì để mang ơn
          Tôi chẳng có Chúa, ông ấy xua đuổi tôi
          Tôi chẳng có bằng cấp, chẳng mua được chúng
          Tôi chẳng có quyền thế, chẳng có địa vị, chẳng có ai trân trọng tôi

          Tôi chẳng có lời khen, chẳng có nịnh hót
          Tôi chẳng có có mặt nạ thủy tinh, để đóng vai hoàn hảo

          Tôi chẳng có cuộc sống

          Tôi chỉ là cát bụi trong vũ trụ bất tận
          Tôi chỉ là một nốt nhạc lạc loài
          Tôi chỉ là một linh hồn đang tìm lối thoát

          Tôi có gì?

          Tôi có cô đơn
          Tôi có đau khổ
          Tôi có vấp ngã

          Tôi có nước mắt
          Tôi có tư duy

          Tôi có cá tính
          Tôi có khác người
          Tôi có phong cách
          Tôi có lối sống
          Tôi có nổi loạn
          Tôi có trỗi dậy

          Tôi có thời trang
          Tôi có âm nhạc
          Tôi có Dancing Queen
          Tôi có Madonna
          Tôi có Michael Jackson
          Tôi có The Beatles
          Tôi có Nina Simone

          Tôi có tuổi trẻ
          Tôi có sở thích
          Tôi có ước mơ
          Tôi có hoài bão
          Tôi có khát vọng
          Tôi có đam mê
          Tôi có nghị lực
         

          Tôi có phía trước
          Tôi có phía sau
          Tôi có mặt đất
          Tôi có bầu trời
          Tôi có thiên nhiên

          Tôi có trái tim
          Tôi có tâm hồn
          Tôi có chính tôi
         
          Và tôi tồn tại!



Hải Phòng ngày 25 tháng 8 năm 2012
_Đức Long_

Thứ Bảy, 24 tháng 8, 2013

Giải mã ý nghĩa ca khúc "Một cõi đi về" của Trịnh Công Sơn


 


Trịnh Công Sơn là người nhạc sĩ, nghệ sĩ tài hoa của nền âm nhạc Việt Nam đương đại. Trong suốt sự nghiệp sáng tác của mình, ông đã để lại một di sản lớn lao những ca khúc sâu sắc, tinh tế và giàu chất triết lí, nhân sinh trong ca từ. Hiếm một người nhạc sĩ nào ở Việt Nam lại có thể tạo nên một trường phái riêng trong âm nhạc như Trịnh, nhạc của ông có ảnh hưởng khắp năm châu bốn bể, được toàn thể thế giới yêu thích, mến mộ. Sinh thời, album của ông đã bán được hơn 2 triệu bản trên toàn thế giới, một con số đáng nể với một nghệ sĩ Việt Nam. Ông đặc biệt được hâm mộ ở Nhật Bản, đất nước ưa chuộng sự tinh tế trong tâm hồn. Rất nhiều ca khúc của ông được chuyển thể sang tiếng Nhật và được các ca sĩ Nhật thể hiện. Hiện nay có vô vàn đề tài nghiên cứu về nhạc Trịnh trên toàn thế giới. 



          Nhắc đến nhạc Trịnh, không ai quên được ca khúc Một cõi đi về, ca khúc được chính tác giả ưu ái nhiều lần hát nó. Đây là ca khúc mang đậm triết lí nhân sinh rất sâu sắc được chuyển tải qua những ca từ ẩn dụ đầy tinh tế. Sau đây, tôi xin kiến giải một số ý hiểu của mình về ca khúc này. Tất nhiên, tác phẩm nghệ thuật là sự sáng tạo của người thưởng thức dựa trên hình thái tác phẩm có sẵn từ người nghệ sĩ, nên mỗi người nghe tùy vào cảm nhận, vốn sống của riêng mình mà hiểu theo nhiều nghĩa khác nhau. Đặc biệt, với nhạc Trịnh thì kết cấu luôn mở nên không có ý nghĩa chính xác, ý nghĩa tận cùng của ca từ. Vậy nên, những kiến giải này có chăng cũng chỉ mang tính cá nhân, không thể chắc chắn nắm bắt được cái ý tận cùng của tác giả.

          Nhân tiện, tôi khuyến khích người đọc nên tìm hiểu về triết lí Phật giáo nguyên thủy để hiểu sâu hơn các ca khúc của Trịnh, vì nhạc Trịnh có một dấu ấn Phật giáo sâu đậm.

Bao nhiêu năm rồi còn mãi ra đi

          Tác giả nói "ra đi", vậy từ đâu mà ra đi? Chính là từ cõi vô thường để đi vào trần gian. Nói nôm na là "60 tuổi rồi/70 tuổi rồi còn mãi ra đi". Vì theo triết lí Phật giáo, trần gian này chỉ là một bến đỗ trong kiếp luân hồi mà thôi, thực chất bản thể của con người không tồn tại ở cõi trần. Chỉ khi chết đi rồi, linh hồn mới về với bản thể vô thường, rồi lại tiếp tục tái sinh vào vòng luân hồi, cứ thế từ quá khứ đến vị lai bất tận. Như vậy, ý tác giả đang tự hỏi trong bao nhiêu năm cuộc đời mình chỉ là một cuộc "ra đi", không biết rằng nó sẽ kéo dài đến khi nào để mình có ngày trở về (tức cái chết). Người ta vẫn sợ cái chết nhưng người theo Phật thì đón nhận nó rất bình thản, vì họ quan niệm trong sự sống có cái đang chết dần và cái chết là tiền đề của sự sống. Tất cả vạn vật tuần hoàn theo một vòng sinh - trụ - diệt (sinh ra - tồn tại - hủy diệt) cứ tiếp diễn mãi trong ba chiều quá khứ, hiện tại, vị lai. Nên cái chết cũng cả nhân để tạo ra quả là sự sống, và ngược lại, sự sống là nhân để tạo ra quả là cái chết. Đây là quan niệm rất biện chứng duy vật, không hề có tính duy tâm thần thánh nào như người ta vẫn tưởng.

Đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt

          Đại ý câu này là cái vòng luẩn quẩn của đời người. Người ta ra đi vào cõi đời để rồi lạc lối trong đó, đi mãi, đi mãi rồi cứ loanh quanh mãi chẳng thoát ra được. Kết quả là càng đi thì càng mệt, càng sống thì càng tạo nghiệp mà vẫn không thoát ra được. Biết dừng lại thì không mệt, nhưng chẳng mấy ai dừng lại được, ai cũng tham sân si với cuộc đời. Thành ra chỉ có cái chết mới khiến người ta dừng lại được.


Trên hai vai ta đôi vầng nhật nguyệt


           Nhật nguyệt chính là nghiệp mà chúng ta phải gánh hai vai, không thể bỏ được. Nghiệp này tạo nên vất vả, đau khổ cho đời người, lại cũng chỉnh là nhân để tạo ra quả. Mà càng đi lại càng nhọc, chi bằng hãy dừng lại cho khỏi mỏi mệt.

Rọi suốt trăm năm một cõi đi về

          Chính nghiệp mà ta đeo nặng hai vai sẽ theo ta suốt chặng đường đời mình. Đó là nhân để tạo nên quả, càng nhiều nghiệp thì càng nhiều quả, nó cứ đeo đẳng mãi trong cuộc sống thác từ khi sinh ra đến lúc chết đi. Suốt một kiếp người ta tạo nghiệp, cả nghiệp thiện lẫn nghiệp ác.Mà gieo nhân nào thì gặt quả đó. Người tạo nghiệp sẽ phải gánh lấy quả do mình tạo ra.

Lời nào của cây, lời nào cỏ lạ

          Cây cỏ chính là sắc dục, ham muốn, là những cái quyến rũ con người, khiến con người vương vấn mà bị cuốn vào tham sân si, từ đó tạo nghiệp về sau. Trong tứ thánh đế (chân lí về nỗi khổ) thì đây cũng là tập đế, tức là nguyên nhân của nỗi khổ. Sở dĩ có khổ vì có nghiệp, sở dĩ có nghiệp là bởi có luân hồi, sở dĩ có luân hồi vì có ham muốn. Như vậy, dứt được ham muốn, dứt được với "cỏ lạ" thì sẽ dứt được khổ.

Một chiều ngồi say, một đời thật nhẹ ngày qua

          Một đời cũng chỉ ngắn như một chiều thôi, nhỏ bé lắm, phù du lắm, như đóa phù dung sớm nở tối tàn thôi. Ta say trong nhân gian để rồi một lúc nhìn lại tóc đã "bạc như vôi" rồi. Vì vậy hãy cố mà sống tốt, tu thân tích đức kẻo muộn.

Vừa tàn mùa xuân, rồi tàn mùa hạ

          Vẫn tiếp ý câu trên, câu này chỉ sự trôi chảy vô thường quá nhanh của thời gian, mới xuân mà đã hạ rồi.

Một ngày đầu thu nghe chân ngựa về chốn xa

"Đầu thu" ý chỉ khoảnh khắc cuối đời. Vừa xuân, vừa hạ đó, vậy mà giờ đã thu, đã gần đất xa trời rồi. "Chân ngựa về" là tiếng gõ cửa của cái chết đến đưa ta về chốn xa xôi, nơi bản thể tồn tại đích thực. 

Mây che trên đầu và nắng trên vai

          Mây là thiện, nắng là ác. Thiện và ác luôn tồn tại thống nhất trong một bản thể con người như hai mặt đối lập của một tờ giấy. Hãy biết cách sống sao cho cân bằng mọi thứ, cái mà Khổng tử gọi là "trung dung", tức là không đẩy về cực, không có cái gì được đẩy lên quá mức. 

Đôi chân ta đi sông còn ở lại

          Vạn vật được tạo thành bởi ngũ uẩn. Chết đi rồi thì ngũ uẩn cũng tan, nhưng quả do nghiệp tạo ra thì vẫn còn mãi. Ví thử ta sống ác thì cái ác đó sẽ mãi để lại hậu họa cho đời sau. Rồi một ngày nào đó ta hóa thân vào kiếp khác thì chính kiếp đó phải hứng chịu quả do nhân từ kiếp trước tạo ra. Vậy thì hãy cố mà sống sao cho từ bi hỷ xả.

Con tim yêu thương vô tình chợt mỏi

          Lòng từ bi hỷ xả trong đời người ít lắm, chỉ thoáng qua thôi, còn lại là mỏi mệt. 

Lại thấy trong ta hiện bóng con người

          Nhân gian sống ác, đối xử với nhau chẳng khác gì con vật, chính ta và người cũng chẳng khác gì vật. Chỉ đến khi gần đất xa trời, mỏi mệt rồi, không còn sức để tham sân si nữa rồi thì mới le lói phần người trong tối tăm. Đó là một lẽ thường.

Nghe mưa nơi này lại nhớ mưa xa

          Trịnh là người đa cảm, đa sầu. Sống ở kiếp này nhưng ông luôn nhớ về kiếp trước, luôn tự hỏi về kiếp trước, về nghiệp trước của mình. Sống ở đời cũng nên chiêm nghiệm về quá khứ để học cách sống sao cho thanh thản.

Mưa bay trong ta, bay từng hạt nhỏ

          Mưa ở đây chính là bụi trần, là những vấn vương, tội lỗi mà ta vướng vào trong cuộc đời, nó cứ bay mãi trong ta không dứt được

Trăm năm vô biên chưa từng hội ngộ
Chẳng biết nơi nao là chốn quê nhà
 
          Nỗi sầu nhân thế của Trịnh khi đi suốt cuộc đời mà chưa tìm thấy bến bờ của mình, vẫn loanh quanh mãi không tìm thấy lối đi về. "Chốn quê nhà" chính là cõi bản thể mà tác giả muốn hướng tới. Bởi thực tế Trịnh chỉ coi trần gian là cõi tạm, là "ở trọ trần gian" thôi, ông luôn muốn thoát khỏi kiếp ở trọ mà về với bản thể của mình.

Đường chạy vòng quanh một vòng tiều tụy

          Tác giả rất bi quan về vòng luân hồi, coi nó như một vòng xoáy đốt cháy chúng sinh.

Một bờ cỏ non một bờ mộng mị ngày xưa

          Cuộc đời này vốn không có bến đậu, những cái tưởng chừng an toàn, thanh thản kì thực chỉ là hư ảo, mộng mị mà thôi.

Từng lời tả dương là lời mộ địa

          Vẫn là một quan niệm biện chứng của tác giả, trong âm có dương, trong dương có âm, tả dương cũng là mộ địa.

Từng lời bể sông nghe ra từ độ suối khe

Tôi cho rằng câu này tác giả đang nói lại ý của Aristotle, một nhà triết học cổ đại nổi tiếng, người đã cho rằng con người ta ở kiếp trước đã biết hết tất cả rồi, cuộc đời này chỉ học lại, thu nhặt lại những cái đã quên thôi.

Trong khi ta về lại nhớ ta đi
Đi lên non cao đi về biển rộng
Đôi tay nhân gian chưa từng độ lượng
Ngọn gió hoang vu thổi suốt xuân thì

          Trong cái lúc gần đất xa trời người ta mới kịp nhớ về cuộc đời mình từ lúc sinh ra, rong ruổi khắp chốn non cao, biển rộng để thấy rằng cuộc đời này như một chốn lưu đày, nhân gian này luôn ác nghiệt.


          Trên đây là toàn bộ ý hiểu của tôi về ca khúc này. Nhìn chung tôi thấy âm hưởng ca khúc khá bi quan, nhưng lại đồng cảm với tôi vì chính tôi cũng luôn bi quan khi đã phải hứng chịu quá nhiều đau khổ của cuộc sống này. Có thể ai đó sẽ có cách kiến giải lạc quan hơn chăng?



          Nhân tiện, mọi người có thể đọc truyện ngắn Lưu đày của tôi, một truyện ngắn được lấy cảm hứng từ chính ca khúc này và những gì đã xảy ra trong cuộc sống của tôi.

Hải Phòng ngày 24 tháng 8 năm 2013
_Đức Long_





Thứ Năm, 8 tháng 8, 2013

Whitney Houston - người con của Chúa

Kỉ niệm sinh nhật lần thứ 50 của Whitney Houston, xin viết một bài cảm nhận dâng tặng cô, người con của Chúa.






Mỗi ca sĩ có một phong cách riêng. Nhưng tôi không thích khi nhiều người cứ nói những Charice, Leona, Chistina, Jennifer Hudson… mang phong cách của Whitney hay gọi họ là Whitney da trắng, Whitney thế hệ mới, Whitney thứ hai, bản sao của Whitney…. Mọi người cứ tưởng rằng chỉ cần có chất giọng dày, khỏe, kĩ thuật và hát lại những bài của Whitney thì ắt sẽ mang phong cách Whitney. Nhưng Whitney có một phong cách riêng biệt, độc đáo, không giống bất kì ai trong lịch sử âm nhạc đại chúng. Cái mà các ca sĩ thế hệ sau dù muốn cũng không thể copy được.

https://www.youtube.com/watch?v=bflUJjH-puo


          Sự độc đáo trong phong cách của Whitney bắt nguồn từ môi trường gia đình nơi cô sinh ra và lớn lên. Mẹ cô là Cissy Houston, một ca sĩ chuyên hát gospel và soul. Mẹ đỡ đầu của cô là Aretha Franklin, bà hoàng nhạc soul của mọi thời đại, người đã dạy Whitney rất nhiều về kĩ thuật thanh nhạc ngoài mẹ đẻ của cô. Chị họ của cô là Dionne Warwick, cũng là một ca sĩ chuyên về gospel và r&b. Ngoài ra, cô chơi với hầu hết những ca sĩ gospel đương thời như Chaka Khan, Cece Winans. Ngay từ bé, Whitney đã được hát trong nhà thờ, môi trường diễn xướng đầu tiên ảnh hưởng mạnh đến Whitney.




 Bởi vậy, khác với Mariah hay Celine, Whitney hát pop với tâm hồn của một ca sĩ gospel, hay nói cách khác, cô là một ca sĩ gospel hát pop. Chính điều này tạo nên sắc thái riêng biệt của Whitney không giống với bất cứ ca sĩ nào khác. Vì ca sĩ gospel hiện nay không nhiều và họ cũng ít khi lấn sân sang pop. Whitney xứng đáng được ghi nhận như một ca sĩ gospel hát pop thành công nhất. Cô hát rất nhiều ca khúc gospel và thậm chí có hẳn một album gospel được xếp vào album gospel bán chạy nhất mọi thời đại.




 Whitney cũng thành thục những kĩ thuật gospel để chuyển nó sang pop một cách điêu luyện, ngọt ngào. Cô hát pop mạnh mẽ như một ca sĩ hát gospel nhưng vẫn là pop, không phải gospel thuần túy như những ca sĩ gospel khác. Đó cũng là lí do vì sao Whitney là người tiên phong cho lối hát mạnh mẽ trong âm nhạc đại chúng đương đại. Một sự khôn ngoan và tinh tế của một ca sĩ thông minh biết vận dụng những cái mình học để tấn công vào thị trường đại chúng. Không một ca sĩ gospel nào thành công được như Whitney. Như vậy, Whitney hoàn toàn là một ca sĩ gospel thực thụ và có nhiều đóng góp với gospel. Không chỉ vậy, cô hát pop với tâm hồn của một ca sĩ gospel. Ta thấy rất nhiều lần cô hát The greatest love of all kèm theo những câu ca tụng Chúa. 

https://www.youtube.com/watch?v=XS-BeP1Mb8I


Hay như việc Whitney thường đưa hai tay, đưa cả lồng ngực về phía khán giả, nhìn với con mắt sáng rực, rồi thì chêm xen các câu “and you and you and you”, cách cô quỳ trước khán giả cũng là một biểu hiện đặc trưng của lối biểu diễn gospel. Tất cả điều này làm nên một phong cách rất riêng, rất Whitney mà không ca sĩ nào có. Nhạc của Whitney cũng không bao giờ yếu đuối, luôn mạnh mẽ như con người cô.

https://www.youtube.com/watch?v=2IiHRqkBt6k



Chính điều này khiến nhạc Whitney tuy là pop/r&b nhưng thấm nhuần màu sắc gospel. Đó là một chất riêng không giống với những diva khác. Bởi thế, nếu ca sĩ nào muốn học theo phong cách Whitney thì hãy học gospel và hát bằng cả tâm hồn và tình yêu dành cho Chúa như Whitney đã từng làm. Hãy sống như Whitney đã từng sống chứ đừng chỉ nông cạn copy theo những bài hát của Whitney.





Whitney là món quà Chúa dành tặng nhân loại, cô sinh ra và hát thay Chúa. Chúc cô được hạnh phúc bên Chúa trời mãi mãi.
_Đức Long_




Chủ Nhật, 4 tháng 8, 2013

Gặp cụ Phụng

Bắc thang lên hỏi cụ Phụng
Tám ba năm rồi có gì đổi thay
"Đời trước vái lạy đời nay
Tao về ở với thằng Xuân cho lành!"


2013
_Đức Long_